Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
2. Ünite - Osmanl› Devletinde Ça¤dafllaflma<br />
ile rencur” ve “bimar-› gam”a duçar olmufl “bedbaht” bir devlet adam›d›r. Nitekim<br />
Mülkiye Naz›rl›¤› s›ras›nda, vuku bulan Churchill vakas›, onun devlete ve hayata<br />
olan inanc›n› sarsar. ‹ngiliz misyonundan Churchill, Kad›köy taraflar›nda avlan›rken<br />
miyoplu¤u nedeniyle bir Türk çocu¤unu hedef yap›p vurur ve tutuklan›r. Bu<br />
tutuklanma olay›n› ticari imtiyazlar elde etmek üzere büyütüp Osmanl› üzerinde<br />
bask› kurmak isteyen ‹ngiliz devlet adamlar›, Churchill’in tutukluluk halini sona erdirmekle<br />
kalmazlar; Akif Pafla’n›n görevine son verdirdikleri gibi genifl ticari imtiyazlar<br />
da elde ederler.<br />
Haks›z oldu¤u halde Churchil’e tan›nan imtiyaz, Akif Pafla’n›n hiç yoktan cezaland›r›lmas›,<br />
asl›nda ‹ngiltere’nin Osmanl› Devleti üzerindeki karfl› konulamaz<br />
nüfuzu ve bask›s›n›n bir göstergesi idi. Bu durum, Osmanl›’ya büyük bir prestij<br />
kaybettirdi¤i kadar, Akif Pafla’n›n da yaflama küsmesine neden olur. ‹flte böylesine<br />
d›fl bask›lar›n refakatinde geliflen Akif Pafla’n›n yokluk vehmi, düflünsel bir fark<br />
ediflin ifade edilmesinden çok; u¤rad›¤› haks›zl›klar ve bedensel rahats›zl›klar›n<br />
dünyadan kopard›¤› ve fazlaca kötümser yapt›¤› bir mizac›n; divan fliirinin söz<br />
oyunlar›ndan da yararlanarak yaflam›, dünyay› hiçlik’le tehdit eden s›zlanmalar›ndan<br />
ibarettir. Yoklukla burun buruna gelen bu s›zlanmalar›, “dahili tekamül”ümüzün<br />
çok az yank› bulan zay›f bir at›l›m› olarak görebiliriz. Bu tedirgin fark edifl düzeyi<br />
as›l yank›s›n›, Sadullah Pafla ve Beflir Fuat’ta bulacak ve Bat›’n›n pozitif bilimlerdeki<br />
baflar›s›na yakinen tan›kl›k eden bu iki insanda derin ruhsal k›r›lmalara<br />
neden olacakt›.<br />
Osmanl› ‹mparatorlu¤u’nda, kuvvetler ayr›m›n› “meclis-i meflveret” kavram› ile<br />
gündeme getirip iktidar paylafl›m›n› kurumsallaflt›rmak isteyen Yeni Osmanl›lar’›n<br />
Osmanl›/Türk modernleflmesinde önemli katk›lar› oldu¤unu belirtmek gerekir.<br />
Özellikle Nam›k Kemal’in iradi bir insan tipolojisi yaratmaya yönelik tutumu, kat›l›mc›<br />
bir yönetim sisteminden yana tav›r ve çal›flmalar›, onu da modernli¤imizin<br />
öncülerinden saymam›z› gerektirmektedir. fiinasi’nin özellikle halka ulaflma konusunda<br />
bir araç olarak gördü¤ü ve “lisan-› avam üzre” diye niteledi¤i dil egzersizleri,<br />
Nam›k Kemal’de ancak sistemli, bilinçli bir hal al›r.<br />
Nam›k Kemal’in Tasvir-i Efkâr’da (1866) yay›mlanan “Lisan-› Osmaninin<br />
Edebiyat› Hakk›nda Baz› Mülahazat› fiamildir” adl› makalesi, Millî Edebiyat ve<br />
daha sonra Cumhuriyet’in dil politikalar›n› belirleyecek düzeyde öngörülü bir içerik<br />
tafl›makta idi. Türkçenin yaz› dili olarak Arap ve Fars dillerinin bask›s› alt›ndan<br />
kurtulup öne ç›kmas›, yaln›zca edebiyat›n de¤il bütün toplumun bilinç yap›s›nda<br />
önemli de¤iflmelerin bafllang›c› olaca¤›n› biliyor ve savunuyordu. Zira Nam›k Kemal’e<br />
göre, üç dilin gramer kurallar› ile iflleyen Osmanl›ca ile bir mektup yazabilmek<br />
için bile en az 6-7 y›ll›k bir süre kiflinin kendini bu ifle vermesi gerekmektedir:<br />
“Türkçede, de¤il fünun, hâlâ edebiyat dahi lay›kiyle tedvin olunmad›¤› için<br />
Arap ve Acem ve onlara ilaveten ehl-i kalem lisanlar›n› ö¤renmek yolunda zaman-<br />
› tahsilin bir ço¤unu ifna’ etmedikçe tahriren dürüstçe ifade-i meram kabil de¤ildir.<br />
(..) Bizde ise bir adam Arabi ve Farisi mukeddamat›na alt› yedi sene vakf-› vücud<br />
etmelidir ki, imla ve manas› yerinde bir mektup yazabilsin.”<br />
Bu ba¤lamda Nam›k Kemal’in, halk›n geliflmesi ve bilinçlenmesi için Türkçenin<br />
esas al›nmas›n› istedi¤i kadar, halk dershanelerinin aç›larak milletin yetifltirilmesi<br />
ve kad›nlar›n okutulmas›n› da ›srarla savundu¤unu görmekteyiz. Ayr›ca Frans›z<br />
Devrimi’nden mülhem “hürriyet”, “vatan”, “milliyet” vb. kavramlar ve imgeler de<br />
yine Nam›k Kemal’in, fliirleriyle birlikte edebiyat›m›za girmifltir.<br />
Onun eserlerinde, vatan ve toplum için var olan ve daima hak ve görevleriyle<br />
birlikte an›lan iradi insan; savafllar›n ve var olufl mücadelelerinin bitti¤i anda birey-<br />
Nam›k Kemal, halk›n<br />
geliflmesi ve bilinçlenmesi<br />
için Türkçenin esas<br />
al›nmas›n› istedi¤i kadar,<br />
halk dershanelerinin<br />
aç›larak milletin<br />
yetifltirilmesi ve kad›nlar›n<br />
okutulmas›n› da ›srarla<br />
savunmufltur.<br />
25<br />
Frans›z Devrimi’nden<br />
mülhem “hürriyet”, “vatan”,<br />
“milliyet” vb. kavramlar ve<br />
imgeler Nam›k Kemal’in<br />
fliirleriyle birlikte<br />
edebiyat›m›za girmifltir.
Change language