tanz‹mat dönem‹ türk edeb‹yatı-ı

Kendimizi S›nayal›m Yan›t Anahtar›
1. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
2. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
3. c Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
4. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Çeviriler” bölümüne
bak›n›z.
5. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
6. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Gazeteler” bölümüne
bak›n›z.
7. d Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Gazeteler” bölümüne
bak›n›z.
8. a Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Tanzimat Ferman›” bölümüne
bak›n›z.
9. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
10. b Yan›t›n›z do¤ru de¤ilse “Modernli¤in Öncüleri”
bölümüne bak›n›z.
S›ra Sizde Yan›t Anahtar›
S›ra Sizde 1
Bu konuda yaz›lm›fl birçok yaz› bulunmaktad›r. Millî
E¤itim Bakanl›¤› yay›nlar› aras›nda bulunan bir e-dergi
olan Bilim ve Akl›n Ayd›nl›¤›nda E¤itim Dergisinde ç›kan
yaz› iyi bir örnektir.
Kas›m 2004, Y›l 5, S. 57
Ahmet Cüneyt ISSI’ n›n Türk edebiyat›n›n popülerleflmesi
sürecinde tanzimat dönemi gazetelerinin ifllevine
dair bafll›kl› yaz›s›ndan k›sa bir bölümü:
“Bat›l› Türk edebiyat›n›n kurulufl zemini olan Tanzimat
edebiyat›m do¤ru biçimde temellendirmek isteyen bir
araflt›rmac›, bunun için gazete kavram›n›n ona sunaca¤›
perspektifi kullanmak zorunda kalacakt›r. Ahmet
Hamdi Tanp›nar’›n Tanzimat edebiyat›n›n ilk dönemi
için çerçeve teklif ederken sarf etti¤i “Bu devirde gazete
hemen tüm yenili¤i idare eder” cümlesini de gazetenin
yeni edebiyat›n temelinde çok önemli bir ifllevi yerine getirdi¤i
fleklinde okumak gerekir. O halde, gazetelerin temelde
sosyal ya da siyasal bak›mlardan efkâr-› amme
oluflturmak maksad›yla kurulmufl yay›n organlar› olduklar›
hat›rlan›r ve efkâr-› amme oluflturma çal›flmas›n›n
ise esasen bir çeflit kanon çal›flmas› demek oldu¤u
fark edilirse bu edebiyat› tahlil ederken gazetenin nas›l
anlaml› bir aral›k/vizyon temin etti¤i daha iyi anlafl›l›r.
2. Ünite - Osmanl› Devletinde Ça¤dafllaflma
33
Louis Althusser’e göre yeni bir kanon oluflturmak isteyen
en genifl iktidar kurumu olan devletten iktidar olmak isteyen
en küçük boyuttaki gruplara kadar, red ve tekliflerini
yan yana koymak suretiyle yeniyi halka benimsetmeye
çal›flan her teflebbüs, kendisini kabul ettirebilmek,
benimsetebilmek için öncelikle ‘ö¤retimsel ideolojik ayg›t’tan
istifade etmelidir. Çünkü, bir sistem için verimli
bir kurulufl dönemi geçirmek ve uzun ömürlü, kal›c› bir
olarak devam edebilmek, ancak toplum belle¤i üzerinde
denetim kurmakla mümkün olabilir. Bu nedenle, zihinleri
henüz eskiye çok fazla bulaflmam›fl olan genç nesillerin
istenildi¤i gibi yetifltirilebilmesinde, onlar›n her birini
iman etmifller olarak sisteme eklemleyebilecek kültürel
ve moral de¤erlerin afl›lanabilmesinde özellikle okula,
yani e¤itime önem verilmesi gerekir.
‹lk özel gazete olan Tercüman-› Ahvâl’in 1860 tarihinde
ç›kt›¤› ve bu y›llarda halk›n kültür ve e¤itim düzeyi,
okur yazarl›k oran› hat›rland›¤›nda ilk gazetelerin
halk› e¤itmek gibi bir misyon üzerinde anlaflt›klar›
fark edilir. Bu, okulun henüz tam anlam›yla ifllevselli-
¤ini çok da ortaya koyamad›¤› devrede onun yerine gazetenin
kanon oluflturma görevini üzerine almas› anlam›na
gelir.”
Yararlan›lan Kaynaklar
Avc›o¤lu, Do¤an (1969), Türkiye’nin Düzeni (Dün-Bugün-Yar›n),
C. I, Bilgi Yay›nevi, Ankara.
Berkes, Niyazi (2002), Türkiye’de Ça¤dafllaflma (Yay›na
haz›rlayan: Ahmet Kuyafl), Yap› Kredi Yay›nlar›, ‹stanbul.
Büyük Türk Klasikleri (1988), C. 8, Ötüken Yay›nlar›,
Sö¤üt, ‹stanbul.
Büyük Türk Klâsikleri (1989), C. 9, Ötüken Yay›nlar›,
Sö¤üt, ‹stanbul.
‹nalc›k, Halil (1943), Tanzimat ve Bulgar Meselesi,
Ankara.
Ortayl›, ‹lber (1986), “Tanzimat Adam› ve Tanzimat Toplumu”,
Türk Siyasal Hayat›n›n Geliflimi (Haz. E. Kalayc›o¤lu,
A.Y. Sar›bay), Beta Yay›nlar›, ‹stanbul.
Ülken, Hilmi Ziya (1997), Uyan›fl Devirlerinde Tercümenin
Rolü, Ülken Yay›nlar›, ‹stanbul.