You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5. Ünite - Tanzimat Dönemi Türk Edebiyat›nda Roman:1 (1.Kuflak)<br />
luk kurar. Daha sonra savafllardan birinde ‹ranl›lara esir düflen ve Kazvin Saray›nda<br />
tutulan Âdil Giray’la kendisine âfl›k olan iki kad›n›n, flah›n kar›s› fiehriyâr ile k›z<br />
kardefli Perihan’›n, serüveni dikkatlere sunulur.<br />
Âdil Giray, hem güzel, hem de gerekti¤inde erkekler gibi savaflabilen bir han›m<br />
olan Perihan’a âfl›k olmufltur. ‹ran, fiiilerin yönetimindedir. Perihan ise Sünnidir. fiehriyâr,<br />
çeflitli entrikalarla Âdil Giray’› elde etmeye çal›fl›rken Âdil Giray ile Perihan ‹ran<br />
taht›n› fiiilerin elinden kurtarmak için planlar yapar. Bu plana göre ‹ran’da gerçeklefltirilecek<br />
iktidar de¤iflikli¤i ile Âdil Giray hükümdar olacak, böylece iktidar Sünnilerin<br />
eline geçecek, Osmanl›larla sürekli bir bar›fl yap›lacakt›r. Cezmi, bu plan› gerçeklefltirmek<br />
üzere ‹ran’a ça¤r›l›r. ‹ran’a gelen Cezmi büyük tehlikelerle karfl›laflmas›na<br />
ra¤men Âdil Giray’la görüflmeyi baflar›r. Gerekli tedbirleri alarak haz›rl›klara giriflir.<br />
Fakat, fiehriyâr ile Vezir Mirza Süleyman durumdan haberdar olunca Âdil Giray’la<br />
Perihan’› öldürmek üzere karfl› bir plan yaparlar. Çat›flma esnas›nda fiehriyâr öldürülür,<br />
Âdil Giray’la Perihan da üzerlerine gelen yüzlerce kifliyle savaflarak ölürler. Bu<br />
s›rada yaralanan Cezmi, Âdil Giray’la Perihan’› ayn› mezara gömerek ülkesine döner.<br />
Nam›k Kemal’in, bu eserinde ilk roman› ‹ntibah’a göre roman tekni¤ine daha<br />
hâkim oldu¤u görülür. Fakat, ‹ntibah’ta oldu¤u gibi Cezmi’de de konuflmalar›n ve<br />
hareketin azl›¤› dikkat çeker. Ayr›ca tasvirlerin öznel ve abart›l› oluflu, psikolojik<br />
çözümlemelere gere¤ince yer verilmemesi ve romantizmin etkisiyle olay örgüsünün<br />
ac›kl› bir sonla bitirilmesi eserin zay›f kalan yanlar›d›r. Tiyatro eserlerinde konuflulan<br />
dilden uzaklafl›lmamas› gerekti¤i fikrinde ›srar eden Nam›k Kemal, aksine<br />
romanda kendisini üslup oyunlar›na kapt›r›r, hatta Cezmi’de bunun afl›r› örneklerini<br />
ortaya koyar.<br />
Nam›k Kemal, Cezmi’yi, tarihe 93 Harbi olarak geçen 1877-1878 Osmanl›-Rus<br />
savafl› s›ras›nda yazmaya bafllam›fl, söz konusu savafl› takip eden y›llarda yay›mlam›flt›r.<br />
Bu savafl, Osmanl›n›n önemli toprak kayb›na u¤rad›¤› bir savaflt›r. Bat› karfl›s›nda<br />
moral gücün çöküflünü de h›zland›ran 93 Harbi, yazar›n›n ‹ttihad-› ‹slâm<br />
(‹slâm birli¤i) düflüncesine a¤›rl›k vermesini getirmifltir. Celaleddin Harzemflah<br />
oyunundan sonra daha güçlü olarak ‹ttihad-› ‹slâm fikri onun bu eserinde belirir.<br />
Yazar, bu roman›n› ülkenin zor döneminde tarih bilinci ve kimlik oluflturucu bir<br />
anlay›fl çerçevesinde yazma yoluna gider.<br />
Cezmi, romantik bir eserdir. Ahmet Hamdi Tanp›nar, eserdeki romantik duyarl›¤›<br />
ve bak›fl aç›s›n› J. J. Rousseau ile Victor Hugo’ya ba¤layarak aç›klar. Tanzimat<br />
sonras› yenili¤inin önemli ismi Nam›k Kemal, Cezmi ile genç yazarlara konular›n›<br />
seçecekleri ufuk göstermifltir. Bu ufuk Türk tarihidir.<br />
Nam›k Kemal, di¤er edebî türlerde oldu¤u romanda da Türk edebiyat›n›n Bat›<br />
edebiyat›n› örnek alarak geliflmesi yolunda çaba harcam›flt›r. Onun ‹ntibah ve Cezmi<br />
adl› romanlar› yaz›ld›klar› dönem içerisinde de¤erlendirildi¤inde ileri bir ad›m olduklar›<br />
görülür. Bu romanlar, Türk roman›n›n gelifliminde de rol oynam›fl eserlerdir.<br />
Türk roman›n›n geliflim çizgisinde birinci kufla¤› temsil eden Ahmet Mithat<br />
Efendi, genifl halk kitlesini öne alan popülist bir sanat anlay›fl›yla hareket etmifltir.<br />
fiemsettin Sami’nin Taaflfluk-› Talat ve Fitnat roman›n› da bu çerçevede daha çok<br />
Mithat Efendi’nin romanlar›yla birlikte düflünmek gerekir. Dönemin öne ç›kan di-<br />
¤er roman yazar› Nam›k Kemal ise toplumun daha üst kesimini hedef alan edebî<br />
yönü daha güçlü romanlar yazma yoluna gitmifltir. Ahmet Mithat Efendi’nin romanlar›<br />
Hüseyin Rahmi Gürp›nar’› ve II. Meflrutiyet sonras› popülist romanc›lar›<br />
haz›rlarken Nam›k Kemal’in gelifltirmeye çal›flt›¤› roman 盤›r› baflta Halit Ziya<br />
Uflakl›gil olmak üzere Servet-i Fünun romanc›lar›n› ve daha sonraki edebî yönü<br />
öne ç›kan roman anlay›fl›n› haz›rlayacakt›r.<br />
91<br />
Tanzimat sonras› yenili¤inin<br />
önemli ismi Nam›k Kemal,<br />
Cezmi ile genç yazarlara<br />
konular›n› seçecekleri ufuk<br />
göstermifltir. Bu ufuk Türk<br />
tarihidir.
Change language