You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
eytiyle bafllayan gazeli, asl›nda Bat›’yla karfl›laflan Türk ayd›n›n›n bu yeni dünya<br />
karfl›s›ndaki açmazlar›n› dile getirir:<br />
“Diyâr-› küfrü gezdim beldeler kâflâneler gördüm<br />
Dolaflt›m mülk-i ‹slâm› bütün vîrâneler gördüm<br />
Bulundum ben dahi dârüflflifâ-y› Bâb-› âlî’de<br />
Felâtun’u be¤enmez anda çok dîvâneler gördüm<br />
Huzûr-› kûfle-i meyhâneyi ben görmedim gitti<br />
Ne meclisler ne sahbâlar ne iflret-hâneler gördüm<br />
Cihân nâm›ndaki bir maktel-i âma yolum düfltü<br />
Hükûmet derler anda bir nice sal-hâneler gördüm<br />
Ziyâ, de¤mez humâr› keyfine meyhâne-i dehrin<br />
Bu iflret-gehte ben çok durmad›m amma neler gördüm”<br />
(Büyük Türk Klasikleri, C. 8, s. 351)<br />
Medeniyet fikri etraf›nda geliflen gazel, Do¤u’nun y›k›lm›fll›¤›, köhnemiflli¤i karfl›s›nda<br />
Bat›’n›n ihtiflam›n› sergilemesi bak›m›ndan yaflanan ezilmifllik psikolojisini<br />
ve yönelmenin gerekli oldu¤u yeni dünyay› sezdirir. Fakat, gazelin do¤u gelene¤ine<br />
yaslanan rindâne bir söyleyiflle dünyan›n üstüne yükselen bir eda ile bitirilifli,<br />
di¤er yandan gelene¤i arayan yan› tezatl› flairin Do¤u-Bat› aras›nda iç dünyas›n›n<br />
parçalanm›fll›¤›n› gösterir.<br />
Harâbât Mukaddimesi’nde çocuk yaflta halk fliiriyle karfl›laflt›¤› bilgisini veren,<br />
hatta “fiiir ve ‹nflâ” makalesiyle halk edebiyat›n› bizim as›l edebiyat›m›z olarak gösteren<br />
Ziya Pafla, bu alanda bir Türkü kaleme almaktan öteye gitmeyecektir.<br />
Pozitivizmin ve Bilimin Yüceltilmesi: Sadullah Pafla<br />
Yenileflme çabalar› içerisinde Sadullah Pafla’n›n da gayretleri unutulmamal›d›r.<br />
Eserlerinin ço¤u bugün elimizde bulunmayan Sadullah Pafla (1838-1891), Tanzimat<br />
Döneminin yenilikçi fikirlerine aç›k, Bat›’n›n müspet bilimlerine inanm›fl bir<br />
devlet adam›d›r. Edebiyat alan›nda yapt›klar›ndan çok zihniyet de¤ifliminin temsilcilerinden<br />
biri olarak devri içinde ifllev üstlenir. Edebiyatla da yak›ndan ilgilenen<br />
Sadullah Pafla, On Dokuzuncu As›r manzumesiyle dikkatleri üzerine toplam›fl,<br />
âdeta devrinin ayd›nlar›n›n yöneldi¤i Bat› dünyas›n›n temel de¤erlerini ortaya<br />
koymufltur:<br />
“Eriflti evc-i kemalata nur-› idrakat<br />
Yetiflti rütbe-i imkana k›sm-› mümteinat<br />
(...)<br />
Ne kald› çeflme-i heyvan, ne daru-yu Suhrab<br />
Ne kald› nüsha-› efsun, ne hükm-i t›ls›m›yyat<br />
(...)<br />
Ne kald› remil ü kehanet, ne kald› cifriyyat<br />
(...)<br />
Megarib oldu dirîga metâli’-i irfân<br />
Ne kald› flöhret-i Rûm u Arab, ne M›sr-› Herât<br />
3. Ünite - Tanzimat Dönemi Türk Edebiyat›nda fiiir: 1 (1. Kuflak)<br />
47
Change language