You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Tanzimat Dönemi Türk<br />
Edebiyat›nda fiiir: 2<br />
‹K‹NC‹ KUfiA⁄IN fi‹‹R‹N‹N DAYANDI⁄I ‹LKELER VE<br />
GENEL N‹TEL‹KLER‹<br />
Tanzimat (Yenileflme) Döneminin ikinci kufla¤›, yenili¤in bafllat›c›s› ve ayn› zamanda<br />
birinci kufla¤› durumundaki flairlerin ortaya koydu¤u yenili¤i hem daha ileriye<br />
götürür hem de baz› yönleriyle onlardan ayr›l›r. ‹kinci kuflak, birinci kufla¤›n<br />
akla dayal›, toplumsal içerikli sanat anlay›fl› yerine insan›n iç dünyas›ndaki duygulanmalar›n›n<br />
a¤›rl›k kazand›¤› bireysel konular› öne ç›karan, fliirde güzelli¤i esas<br />
alan bir sanat anlay›fl› gelifltirir. Birinci kufla¤›n, sanat› halk için görmelerine karfl›l›k,<br />
onlar, sanat› sanat için görürler. Sanat anlay›fllar›n›n merkezine güzelli¤i yerlefltirmifl<br />
olmalar› böyle bir anlay›fla yönelmelerine zemin haz›rlar. Bunda kiflisel tercihlerinin<br />
yan›nda ba¤land›klar› romantizmle II. Abdülhamit döneminin bask›c›<br />
uygulamalar› ve yönetim anlay›fl› rol oynar. Bu kufla¤›n temsilcileri aras›nda Recaizade<br />
Mahmut Ekrem (1847-1914), Abdülhak Hâmit (1852-1937) ve Muallim<br />
Nâci (1849-1893) yer al›r. ‹kinci kufla¤›n arkas›ndan, onlardan devrald›¤› yenili¤i<br />
geniflleterek yayg›nlaflt›ran Ara Nesil fleklinde adland›r›lan çok say›da genç flairden<br />
oluflan üçüncü kuflak gelir. Onlar da ikinci kuflaktan ald›klar› yenili¤i, daha<br />
genifl alana yayarak Servet-i Fünun Dönemine kadar getirirler.<br />
Tanzimat sonras›n›n birinci kufla¤› dilde sadeleflmeye gitme çabas›n›n yan›nda<br />
fliirin biçiminden çok içeri¤inde yenilik yapm›fl, fliiri sosyal ve siyasi konulara, ideolojilere,<br />
çeflitli düflüncelere arac› k›lm›flt›. fiiirin içeri¤iyle birlikte fleklinde ve üslup<br />
özelliklerinde önemli de¤ifliklik yapan ikinci kuflak, sosyal konular›n, ideolojilerin,<br />
düflünce ak›mlar›n›n yerine bireysel konulara ve temalara yer vermeyi seçer.<br />
Bu da edebiyat›n içe kapanmas›na, afl›r› duygusal yap›ya bürünmesine yol<br />
açar. Birinci kufla¤›n fliirinde yayg›n flekilde karfl›m›za ç›kan uygarl›k, insanl›k,<br />
ilerleme, vatan, millet, hürriyet kavramlar›n›n yerini ikinci kufla¤›n fliirinde aflk,<br />
ölüm, tabiat temalar›, metafizik ve mistik aray›fllar al›r. Hayat›n içerisinde ayr›nt›da<br />
kalan küçük olaylar ve olgular, nesneler daha çok güzellik ve hayranl›k duygusu<br />
çerçevesinde fliirlefltirilir. Klasik edebiyat›n soyut düzlemde geliflen insan ve<br />
nesne alg›s›ndan s›yr›larak tabiat varl›klar›n› ve evreni keflfeden flair, onun hayranl›k<br />
uyand›ran zenginli¤i karfl›nda flaflk›nl›¤a kap›l›r. Art›k, “zerrelerden günefle<br />
kadar her güzel fley fliirdir” ilkesine ba¤lanan flair için sosyal ve siyasi davalar, yerini<br />
güzellik duygusuna ve düflüncesine b›rak›r. Bu dönemde fliirin ne oldu¤u, nas›l<br />
olmas› gerekti¤i ve dayand›¤› ilkeler üzerinde düflünceler üretilir, tart›flmalar<br />
yap›l›r.
Change language