You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5. Ünite - Tanzimat Dönemi Türk Edebiyat›nda Roman:1 (1.Kuflak)<br />
nat’›n hastalan›p yata¤a düflmesi ile gerilim artm›fl, nihayet Fitnat’›n muskas›n›n Ali<br />
Bey taraf›ndan okunmas›yla çözüm haz›rlanm›flt›r.<br />
Romanda Aksaray, Laleli ve Üsküdar’daki evler aras›nda da simetriden söz edilebilir:<br />
Aksaray’daki ev Laleli’deki ev Üsküdar’daki ev<br />
Dul Saliha Dul Hac› Baba Ali Bey (dul)<br />
(Ölmüfl kocas› Rifat) (Ölmüfl kar›s› Zekiye)<br />
Talat Fitnat<br />
(‹yi yetiflmifl ideal bir tip) (Çok güzel, hassas bir k›z )<br />
Arap Dad› Ayfle Anal›k Çerkez Emine Cariye<br />
Taaflfluk-› Talat ve Fitnat roman›nda kifliler, düz karakterler olarak anlat›lm›fllard›r.<br />
Kendi içlerinde önemli de¤iflim yaflamazlar. Psikolojik dünyalar›n›n fazla yans›ma<br />
alan› bulmad›¤› romanda, baflta olumluluk yüklenen roman kiflisi olay örgüsünün<br />
sonuna kadar olumlu yanlar›yla dikkatlere sunulur. Olumsuzluk yüklenenlerse<br />
olumsuz davran›fllar›yla roman›n kurmaca dünyas›ndaki yerini al›r. Yazar,<br />
olaylar dizisini anlatmaktan karakter sentezleyici bir anlat›ma gidemez. Fitnat ve<br />
Talat masum, hayat tecrübesi olmayan, kendi hayatlar› üzerinde karar hakk›n› ellerinde<br />
bulunduramayan kiflilerdir. Yazar, roman›n yaz›ld›¤› dönemin sosyal hayat›<br />
içinde genç k›z ve erkek tipini sergilemek yoluna gitmifltir. Buna karfl›l›k aile büyükleri<br />
çocuklar› hakk›nda karar verme gücünü ellerinde bulunduran, bununla<br />
onlar›n felaketini haz›rlayan kifliler konumundad›r.<br />
fiemsettin Sami’nin Taaflfluk-› Talat ve Fitnat roman›nda, Ahmet Mithat Efendi’nin<br />
eserlerinde oldu¤u gibi, yazar›n varl›¤› ortadad›r. Yazar, kurmaca dünyan›n<br />
içerisinde kendini gizleme ihtiyac› duymaz. Romanda meddah hikâyelerini hat›rlatan<br />
bir anlat›m tekni¤i kullan›lmaya çal›fl›l›r. Olaylar, her fleyi bilen, bütün kahramanlar›n<br />
düflüncelerini okuyan hâkim bak›fl aç›s›ndan aktar›l›r.<br />
Buraya kadar anlatt›klar›m›zdan anlafl›laca¤› üzere fiemsettin Sami, Türk edebiyat›nda<br />
ilk roman denemesi olan Taaflfluk-› Talat ve Fitnat’ta geleneksel anlat›larla<br />
Bat› tarz› roman›n çeflitli özelliklerinin üst üste çak›flt›¤› bir ürün olarak ortaya<br />
koymufltur. Taaflfluk-› Talat ve Fitnat, roman sanat› bak›m›ndan pek baflar›l› bir<br />
eser olmasa bile Bat› tarz› romana geçiflte ilk denemelerden biri olmas› bak›m›ndan<br />
önemlidir. Ayr›ca döneminin toplumsal sorunlar›na dikkatleri yöneltmesi bak›m›ndan<br />
da üzerinde durulmaya de¤er.<br />
GELENEKLE YEN‹L‹K ARASINDA: AHMET M‹THAT<br />
EFEND‹ VE ROMANLARI<br />
Letaif-i Rivayat serisinde yay›mlanmaya bafllayan uzun öykülerinin sürdü¤ü s›rada<br />
romana yönelen Ahmet Mithat Efendi, öykülerinin bir devam› olarak roman›n<br />
dikkate de¤er örneklerini verir. Öyküleri ile birlikte düflünüldü¤ünde gelenekle<br />
yenili¤in sentezini yapmaya çal›flan A. Mithat Efendi’nin bütün Yenileflme<br />
Dönemi edebiyat›n›n etraf›nda dönece¤i konu ve sorunlar›n önemli bir k›sm›n›<br />
edebî eser seviyesinde ele al›p iflledi¤ini görürüz. Bat›l›laflma sorunu, görücü<br />
usulüyle evlilik, köy ve flehir yaflay›fl›n›n karfl›laflt›r›lmas›, k›z çocuklar›n›n okutulmas›,<br />
mirasyedi hayat anlay›fl›, çal›flma fikri, kad›n›n toplumsal hayata kar›flmas›,<br />
esaret ve cariyelik, azim ve baflar›, e¤itim, sa¤l›k, levantenlerin yaflama tarz›,<br />
mürebbiyenin aile içine girifli ve yaratt›¤› sorunlar gibi sosyal hayat› ve bireyin<br />
yetiflmesini ilgilendiren çok say›da konu ya ilk defa onun taraf›ndan ele al›nm›fl<br />
ya da ifllenerek gelifltirilmifltir.<br />
81<br />
Taaflfluk-› Talat ve Fitnat,<br />
roman sanat› bak›m›ndan<br />
pek baflar›l› bir eser olmasa<br />
bile Bat› tarz› romana<br />
geçiflte ilk denemelerden biri<br />
olmas› bak›m›ndan de¤er<br />
tafl›r.
Change language