Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
uçan kelebek, bahçede açm›fl çiçek, a¤aca konan kufl, dikifl diken veya kitap okuyan<br />
genç k›z resmi flairin ilham›n› besler. Bazen gazete ve dergilerde yay›mlanan<br />
edebî eserin konusuna uygun düflen resimler de kondu¤u olur. Dönemin gazete<br />
ve dergilerinin önemli bir k›sm›n›n resim basacak tekni¤e ulaflm›fl olmas› bu modan›n<br />
yayg›nlaflmas›n› h›zland›r›r. Sanatkârlar için karfl›laflt›klar› herhangi bir resim,<br />
hatta daha sonralar› foto¤raf ilham kayna¤› hâline dönüflür. Sanatkâr, ressam›n f›rças›nda<br />
ifadesini bulan tablodaki tasviri kendi iç dünyas›ndan geçirerek fliir fleklinde<br />
ifade etmeye giriflir. Esasen Recaizade M. Ekrem hassasiyetinden gelerek daha<br />
da incelmifl bir duyufla ulaflan Ara Nesil sanatkârlar›n›n ço¤u için bu durum oldukça<br />
uygun düfler. Menemenlizade Tâhir, Mehmet Celâl gibi çok say›da flairde<br />
tablo alt› fliire rastlan›r. Bunlardan Menemenlizâde Mehmet Tâhir’in onun üzerinde,<br />
Mehmet Celâl’in otuzu aflan say›da tablo alt› fliiri kaleme alm›fl oldu¤unu düflünülürse<br />
dönem içerisinde bu modan›n nas›l yayg›nl›k kazand›¤› anlafl›l›r.<br />
Muallim Nâci’nin, küçük bir çocu¤un üzerine hücum eden kümes hayvanlar›ndan<br />
korunmak isterken elinde tuttu¤u tabaktaki sütün dökülmesini ve dökülen sütü<br />
kedinin içmeye çal›flmas›n› gösteren bir resim karfl›s›nda kaleme ald›¤› Levha bafll›kl›,<br />
çocu¤un dilinden söylenmifl olan, fliirden aktaraca¤›m›z flu dizeler fikir verir:<br />
Yürüyüp üstüme harîsâne<br />
Yaramazlar kopard›lar ödümü<br />
Hakl›y›m bafllamakta efgâne<br />
Dökmedim ben ya! Döktüler südümü<br />
Nerdesin anne! Yok mu imdad›n?<br />
Yiyecekler beni bu mel’unlar<br />
Olmuyor hiç nef’i feryâd›n<br />
Umac› olmas›n sak›n bunlar?<br />
4. Ünite - Tanzimat Dönemi Türk Edebiyat›nda fiiir: 2<br />
Yeni flair, hayata ve onun yaflanan gerçekli¤ine oldukça de¤iflik bir yoldan, resim<br />
sanat›ndan hareketle de olsa, gitme çabas› içindedir. Bu örnekten de anlafl›laca¤›<br />
üzere tablo alt› fliir yaln›zca resmin yapt›¤› ifli dil yoluyla ifade etmekle kalmaz.<br />
fiairin veya yazar›n onu hayal gücüyle gelifltirerek tamamlamas›n›; bunu yaparken<br />
de duygusal durumlar› bile realist bir bak›flla ayr›nt›lar›n› kaç›rmadan ifade<br />
etmesini getirir. Bu, edebiyat›m›z›n yüzy›llar boyu ihtiyaç duydu¤u bir bak›fl aç›s›<br />
olarak kalm›flt›. Daha sonraki y›llarda, Servet-i Fünun Döneminde, Ara Nesil sanatkârlar›n›n<br />
gelifltirdi¤i tablo alt› fliir genifl ilgi görecektir.<br />
Düzyaz› fiiir (Mensur fiiir)<br />
Türk edebiyat›na Bat›’dan yap›lan çeviriler yoluyla giren, Recaizade M. Ekrem’in<br />
“nesr-i muhayyel” terkibiyle karfl›lad›¤› düzyaz› fliir (mensur fliir) de Ara Nesil mensuplar›ndan<br />
ilgi görür. Düzyaz› fliir, önceleri “nesr-i muhayyel”, “nesr-i hayâlî”,<br />
“nesrâ-i fliir-âmiz”, “nesr-i flairane”, “mensûre”, “nesr-i nazm-âmiz” gibi kelime<br />
ve terkiplerle karfl›lan›r. Birinci, konuyla ilgili olarak flu bilgileri verir:<br />
“Recaizade Mahmut Ekrem fliirde vezin ve kafiyenin varl›¤›n› hafifletmek isteyenlere<br />
karfl› Takdir-i Elhan’da ‘Bendenizce kafiyesiz fliir yazmaktansa nesr-i muhayyel yolunda<br />
tasvir-i merâm etmek evlâ ve efdaldir. Nesr-i muhayyel ise mevzun de¤il iken,<br />
âdeta tavr-› fli’ri alabiliyor’ fleklinde düflüncelerini ifade etmesi, bu türün yolunu açt›<br />
ve gençlerin bu yola yönelmesini sa¤lad›. Ara Nesilden Mustafa Reflit, Mehmet Ce-<br />
71
Change language