DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

119
bağlamda ev sahibi ülkelerin teknolojik kapasiteleri ne kadar düşük ise DYY’nin
büyümeye etkisi de o kadar kısıtlı kalmaktadır. 334
Perez İngiltere için yaptığı çalışmanın sonucu olarak kaynak ülke ile ev sahibi
ülke arasındaki başlangıç teknoloji açığı ile büyüme arasında negatif bir ilişki
bulmuştur. 335 Bu durumda ev sahibi ülkenin kaynak ülke yatırımının massetme
kapasitesi düşük olacağından yabancı yatırımın büyüme etkisi düşük olacaktır.
4.1.3. Doğrudan Yabancı Yatırımın Ekonomik Büyümeyi Etkileme Kanalları
Doğrudan yabancı yatırımların büyümeye etkileri makroekonomik veya
mikroekonomik çalışmalar ile ölçülmeye çalışılsa da bu çalışmalar büyümeye etkinin
hangi yollarla gerçekleştiğini belirlemede etkin değillerdir. DYY büyümeye taşma,
bağlantı veya emek devri gibi kanallar ile etki eder.
Ampirik çalışmaların bir kısmı bu kanallar üzerine yoğunlaşmışlardır.
4.1.3.1. Taşma Etkisi
Herhangi bir sürecin yan etkisi veya tahmin edilemeyen etkisi anlamına gelen
taşma etkisi DYY sonucu kurulan firmalardan yerli firmaya geçen etkinlik artırıcı
değişimler olarak nitelendirilebilir. 336 Literatürde DYY’nin büyümeye etkisini taşma
kanalı ile açıklamaya çalışan çalışmalar da vardır.
Djankov ve Hoekman’ın daha önce bahsi geçen çalışmalarında DYY’nin
toplam etkisini pozitif bulsalar da yabancı ortağı olmayan yerli firmalara taşma
etkisini negatif bulmuşlardır. 337
334 DE MELLO, 1997.
335 PEREZ, T., “Multinational Enterprises and Technological Spillovers: An Evolutionary Model”,
Journal of Evolutionary Economics, Vol. 7, 1997.
336 Taşma kavramının kısa bir tarihçesi için bkz. BLOMSTRÖM ve KOKKO, 1997b.
337 DJANKOV ve HOEKMAN.