DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

3.1.10. Diğer Faktörler
Ampirik çalışmalar DYY’yi tam olarak açıklayabilmek için pek çok farklı
değişkeni modellerine eklemeye çalışmaktadır. Bu bağlamda çalışmalara eklenen
değişkenler ve sonuçları şu şekildedir:
Beşeri sermaye DYY’yi genel olarak olumlu etkileyen bir faktör olarak
bulunmaktadır. Cheng ve Kwan emeğin kalitesini eğitim ile ölçmekte ve beşeri
sermaye ile DYY arasında pozitif ama anlamsız bir ilişki bulmaktadır 228 . Öte yandan
Deichmann vd. ile Loree ve Guisinger çalışmalarında sırası ile öğrenci sayısının
öğretmen sayısına oranı ile Ar-Ge personelinin kalitesini vekil olarak kullanarak
beşeri sermaye ile DYY arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulmuşlardır 229 . Fung
vd. ise gelen DYY’ye göre ilişkinin farklılık gösterebileceği üzerinde durmuş ve
sermaye yoğun üretimde beşeri sermayenin DYY’yi pozitif ve anlamlı, emek yoğun
üretimde ise negatif ama anlamsız etkilediğini bulmuşlardır 230 .
Geçmiş DYY akımlarının DYY’yi nasıl etkilediğine yönelik çalışmalar ise
çoğunlukla teoriyi destekler nitelikte pozitif ilişkiye işaret etmektedir. Bu bağlamda
Singh ve Jun, Cheng ve Kwan, Deichmann vd. ile Tu ve Schive DYY ile geçmiş
DYY akımları arasında pozitif ve anlamlı bir ilişki bulmuşlardır 231 .
DYY’yi etkileyen diğer faktörleri ve çalışma sonuçları toplu halde şu
şekildedir:
228
CHENG ve KWAN.
229
DEICHMANN vd.; LOREE ve GUISINGER.
230
FUNG vd.
231
SINGH ve JUN; CHENG ve KWAN; DEICHMANN vd.; TU ve SCHIVE.
79