DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

2.2.5. Diğer Doğrudan Yabancı Yatırım Çeşitleri
2.2.5.1. Yeniden Yatırılan Kazançlar (Reinvested Earnings)
Bu tip yatırımlar daha önceden yapılmış DYY sonucu elde edilmiş
kazançların kar payı olarak dağıtılmayan kısmının tekrardan yatırıma dönüştürülmüş
halidir. 28 Bu durumun sebebi kazançların ev sahibi ülke dışarısına çıkarılmasındaki
kısıtlamalar olabileceği gibi ölçek büyütme veya yeni iş alanlarına yatırım yapma
isteği de olabilir. 29
2.2.5.2. Transfer Fiyatlandırması (Transfer Pricing)
Transfer fiyatlandırması birden fazla ülkede şubesi olan firmaların karlarını
maksimize etmek için şubeleri arasında mal, yarı mal, hizmet ve teknoloji alışverişi
ve bu alışveriş sırasında fiyatları istedikleri gibi belirleyebilmeleridir. Bu sayede
firmalar istedikleri ülkede fonlarını toplayabilir, gelir vergilerini en az olan ülkede
ödeyebilir, gümrük tarifeleri ve kotalardan en az şekilde etkilenebilir ve spekülatif
amaçla beklenen kur değişmelerinden yararlanabilirler. 30
2.3. Doğrudan Yabancı Yatırım Teorileri
Doğrudan yabancı yatırımların zaman içerisinde ticaretin yerini almaya
başlaması bu alana olan akademik ilginin artmasına neden olmuştur.
DYY teorileri tam rekabete ve aksak rekabete dayalı teoriler olmak üzere
ikiye ayrılmaktadır. 31 Tam rekabete dayalı teoriler getiri oranlarındaki faklılıklar,
portfolyo teorisi, üretim düzeyi ve pazar büyüklüğü olmak üzere 4 tanedir. 32 Öte
28
IMF ve OECD 2003, s.157
29
SEYİDOĞLU, s. 672–3.
30
SEYİDOĞLU, s. 673–4.
31
ÖZTÜRK, L., “Serbest Bölgelerdeki Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları: Dünyadaki
Uygulamalara Teoriler Işığında Bir Bakış”, Akdeniz İİBF Dergisi, Sayı 7, s. 110-28, 2004, s. 110.
32
Tam rekabete dayalı teoriler günümüz karmaşık ve aksak rekabete dayalı ekonomileri açıklamada
yetersiz kaldıkları ve firmaların tam rekabet halinde olmasından dolayı sadece konum avantajları
ile ilgilendikleri için daha fazla üzerinde durulmayacaktır. Bu teoriler hakkında daha fazla bilgi
için bkz. ÖZTÜRK, s. 114-6.
20