DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

değil de doğrudan yatırımı tercih eder sorusuna cevap arar. 54 Bu bağlamda firma
lisanslama ve DYY arasında tercih yapar. 55
Teori Buckley ve Casson’un 1976’daki çalışmaları üzerine temellenir. 56
Teoriye göre firmalar karlarını aksak rekabet ortamında maksimize ederler. Ara mal
piyasaları aksakken, firmalarda, içsel piyasalar yaratarak bunları bypass etmek
eğilimi vardır. Bu sayede piyasa ile ilişkilendirilen aktiviteler, ortak mülkiyet ile
kontrol altına alınırlar. Bu kontrol altına alma işlemleri sınır ötesinde gerçekleşirse
bu durum, ÇUŞ ve dolayısıyla DYY oluştururlar.
Ara mal piyasalarının uluslararası düzeyde içselleştirilmesi için şu etkenler
önemli rol oynarlar: 57
• Ulaştırma maliyetleri yüksek maliyetli, ticaret engelleri fazlaysa
• Dış piyasa hakkında bilgi edinememe riski yüksekse
• Alıcı ve satıcı arasında bilgi asimetrisi varsa
• Piyasada işlemlerinin maliyetini arttırıcı durumlar varsa
Firmalar içselleştirme sonucunda gecikme, pazarlık ve müşteri
belirsizliklerinden kaçınabilme, hükümetin yaptığı düzenlemelerin etkilerini transfer
fiyatlandırması yoluyla en aza indirebilme ve piyasalar arasında fiyat farklılaşması
uygulayabilme gibi faydalar elde ederler. 58
2.3.3. OLI Paradigması (Eklektik Paradigma)
DYY teorileri arasında kapsamı en geniş olan teoridir. Dunning bu teoriyi
geliştirirken kendinden önceki pek çok çalışmayı bir araya getirmiş -eklektik-,
kapsamlı bir teori yaratmıştır.
54
HANSEN, s. 4.
55
Lisanslama ve DYY tercihinin yapılmasında kullanılan bir içselleştirme modeli için bkz.
HORSTMANN, I. ve J. R. MARKUSEN, “Licensing versus Direct Investment: A Model of
Internalization by the Multinational Enterprise”, The Canadian Journal of Economics, Vol 20,
No. 3, s. 464-81, Aug. 1987.
56
BUCKLEY, P. ve M. CASSON, The Future of Multinational Enterprise, Holmes and Meier,
London, 1976.
57
VOUTILAINEN, s. 9.
58 ÖZTÜRK, s. 118.
26