DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

Tablo 3.2 incelendiği zaman değişkenler ile teori doğrultusunda beklenen
işaretler arasında genel bir uyumun varlığından bahsetmek mümkündür. Buna tek
istisna DYY stoku ile DYY arasındaki negatif ilişkidir 232 .
3.1.11. Firma Açısından Doğrudan Yabancı Yatırımlar ve Genel Değerlendirme
DYY’yi etkileyen faktörler konusundaki geniş çalışma alanına rağmen
değişen ekonomik hayatla da birlikte literatür halen daha tartışma aşamasındadır.
Literatürde artık yukarıda sayılan faktörlerden hangilerine kayış olduğu tartışılmakta,
piyasa büyüklüğünün öneminin azalmakta 233 , devlet politikalarının çok etkili
olmadığından 234 bahsedilmeye başlanmıştır 235 .
DYY’yi etkileyen ev sahibi ülke değişkenlerinin yanında, DYY’yi yapan
firmanın da yapısı çok önemlidir. Eğer yatırımcı firmanın ölçeği çok büyük değilse
sadece bir doğrudan yatırım yapabilecek, bu da en muhtemel ülkeye olacaktır. Bu
ülke dışındaki ülkeler ne kadar değişseler de DYY çekemeyeceklerdir. Halbuki
firmanın ölçeği daha büyük olsa diğer ülkelere de doğrudan yatırım yapmaya
başlayacaktır. Diğer bir etken de firmanın üretimde hangi faktörü yoğun
kullandığıdır. Eğer firma emek yoğun bir üretim yapıyorsa emeğin ucuz olacağı bir
ülkeye yatırım yapacaktır. Tabi bu durum merkez ile iştirak arasında faktör
farklılıklarını da gözler önüne serecektir 236 .
Firmanın veya diğer bir deyişle yabancı yatırımcının dikkat ettiği diğer bir
konu da ev sahibi ülkedeki yasal düzenlemelerdir. Massman vd. bu konuda yaptıkları
çalışmada firmaların yatırım öncesi dönemde, kuruluş esnasında, faaliyet sürecinde
ve sonrasında karar alırken dikkate aldıkları yasal uygulamalara dikkat
232
DEES.
233
NUNNENKAMP, s. 6-7.
234
ROOT ve AHMED, s. 88.
235
Hangi değişkenlerin önem kazandığı, hangilerinin geri planda kalmaya başladığı konusu için bkz.
NUNNENKAMP.
236
KRAVIS ve LIPSEY., s. 6-18.
81