DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

yapısal aksaklıkları üzerine kurmuştur. Öte yandan ise Williamson tipi işlem
maliyetleri aksaklıklarına yer vermemiştir. 74
Hymer işbölümünü 2’ye ayırmaktadır. Firmalar arasındaki işbölümünü
piyasaların kontrol ettiğini ve dolayısıyla uluslararası ticaret teorisinin alanına
girdiğini, firma içindeki işbölümünün ise girişimciler tarafından kontrol edildiğini
belirtmektedir. 75
Zaten Hymer ve hocası Kindleberger daha ziyade firmaya özgü faktörler
üzerinde durmuşlardır. Yabancı firmaların daha ucuz finansman kaynağı, pazarlama
deneyimi, bazı piyasalara özel giriş izinleri, patentli veya ticareti yapılmayan
teknolojiye sahip olmaları, yönetimdeki etkinlikleri ve ölçek ekonomilerinden
faydalanmaları gibi üstünlükleri vardır. Hymer ve Kindleberger bu avantajlara sahip
bir firmanın bunları başka bir ülkeye ihraç veya kiralama yerine neden doğrudan
yatırıma yöneldiğini tam olarak açıklayamamışlardır. Dolayısıyla da bu teori diğer
teorilere sadece yön gösterici olarak kalmıştır. 76 Bunun yanında Hymer’in tezinden
sonraki tüm çalışmalar da Hymer’in fikirlerinin üzerine inşa edilmiştir. 77
Tüm bu teorilerin yanında yönetimle ilişkili paradigmalar, organizasyonel
paradigmalar ve pazarlama paradigmaları da mevcuttur. Tüm bu teoriler birbirlerine
fikir verseler de birbirlerinin tamamlayıcıları değillerdir. 78
Aksak rekabete dayalı bu teoriler, DYY akımlarının neden ortaya
çıktıklarının, hangi koşullar ile şekillendiklerinin ve ‘nereye’ akacaklarının
belirlenmesinde önemli katkılar sağlamaktadırlar. Bu bağlamda diğer bir önemli
çalışma alanı da DYY’yi etkileyen faktörlerdir. Bu faktörlere üçüncü bölümde
değinilecektir. Fakat bundan önce çalışmanın konusu itibariyle büyüme teorilerinde
DYY’nin yerine bakmakta fayda vardır.
74 DUNNING, J. H. ve A. M. RUGMAN, “The Influence of Hymer’s Dissertation on the Theory of
Foreign Direct Investment”, The American Economic Review, Vol. 75, No. 2, s. 228-32, May
1985, s. 228-9.
75 HYMER, S., “The Efficiency (Contradictions) of Multinational Corporations”, The American
Economic Review, Vol. 60, No. 2. s. 441-8, May 1970, s. 441.
76 ÖZTÜRK, s. 116-7.
77 KINDLEBERGER, C. P., “Stephen Hymer and the Multinational Corporation”, Contribution to
Political Economy, Vol. 21, s. 5-7, 2002, s. 5.
78 DUNNING, 2001, s. 187.
32