DOĞRUDAN YABANCI YATIRIMLAR, EKONOMİK BÜYÜMEYE ...

kaymayacağı sorusunu akla getirmektedir. Bu karar da, ulaştırma maliyetlerinin
eklendiği ilk üretim yerindeki maliyetlerin dış ülkedeki maliyetler ile
karşılaştırılması sonucunda verilir.
Karar sonucunda üretim emek maliyetlerinin yüksek olduğu kaynak ülkeden
emek maliyetinin görece düşük olduğu gelişmekte olan ülkelere kayar. Dolayısıyla
başlangıçta sadece kaynak ülkede olan üretim zamanla diğer ülkelere de kaymış olur.
Menşe ülke bu sürecin başlangıcında üretimini ve pazarlamasını sadece kendi
ülkesinde yaparken, zamanla ihracata başlar ve ardından da üretimini dış ülkelere
kaydırır. Son olarak da üretiminin büyük bir kısmını yurt dışına kaydırarak net
ithalatçı konumuna gelebilir.
Vernon daha sonra ürün döngüsü teorisini geliştirmiştir. 1974 tarihli
makalesinde Vernon oligopolleri olgun (standartlaşmış) ürün üreten oligopoller, ve
yenilik tabanlı oligopoller olarak ikiye ayırmıştır. 41
Olgun ürün üreten oligopoller özellikle 2. Dünya Savaşı sonrasında rekabete
açılmışlardır. Savaş öncesinde piyasaları kendi aralarında paylaşan firmalar savaş
sonrasında artan rekabete birleşmeler ile cevap vermişlerdir. Dolayısıyla firma
sayıları düşerken, ölçekler büyümüştür. Yenilik tabanlı oligopoller ise üretimlerini
kendilerine sağlanan günümüzde yerine mülki hakların kullanıldığı dışlayıcı lisanslar
ile yürütmüşlerdir.
Ürün döngüsü teorisinin ilk biçimsel modelini 1979 yılında Krugman 42
oluşturmuştur. Daha sonra modellemeye 1981 yılında Jaskold Gabszewicz vd. 43 kalite
seviyelerini dışsal olsa da ekleyerek, 1986 yılında Jensen ve Thursby 44 yenilik ve
imitasyon hızını belirleyerek, 1987 yılında Flam ve Helpman 45 ürün kalitesinin
41 VERNON, R., “Competition Policy Toward Multinational Corporations”, The American
Economic Review, Vol. 64, No. 2, May 1974, s. 276.
42 KRUGMAN, P. R., “A Model of Innovation, Technology Transfer, and the World Distribution of
Income”, Journal of Political Economy, Vol. 87, s. 253-66, 1979.
43 JASKOLD GABSZEWICZ, J., A. SHAKED, J. SUTTON ve J. F. THISSE, “International Trade in
Differentiated Products”, International Economic Review, Vol. 22, s. 527-34, 1981.
44 JENSEN, R. ve M. THURSBY, “A Strategic Approach to the Product Life Cycle”, Journal of
International Economics, Vol. 21, s. 269-84, 1986.
45 FLAW, H. ve E. HELPMAN, “Vertical Product Differentiation and North-South Trade”, American
Economic Review, Vol 77, s. 810-22, 1987.
24