Untitled

1. Những vấn đề cơ bản của mĩ học
bước phát triển đặc biệt của các bắp thịt, của các gân cốt và sau những khoảng thời gian dài
hơn, của cả xương nữa, và cuối cùng, nhờ đem sự tinh luyện thừa hưởng được của các thế
hệ trước mà áp dụng nhiều lần và liên tục vào những động tác mới ngày càng phức tạp hơnchỉ
nhờ có như thế bàn tay con người mới đạt được trình độ hoàn thiện rất cao, khiến nó có
thể, như một sức mạnh thần kỳ, sáng tạo ra các bức tranh của Raphaen, các pho tượng của
Thovanxen và các điệu nhạc của Paganini”.
Không chỉ những cơ quan hoạt động của con người và những công cụ cần thiết cho việc
xây dựng tác phẩm nghệ thuật, mới là sản phẩm của lao động xã hội. Thực chất, sáng tạo
nghệ thuật với nội dung khách quan và mục đích của nó, chỉ có thể có trong xã hội loài người.
Bởi vì tất cả mối quan hệ của con người đối với thế giới bên ngoài phụ thuộc vào mỗi thời
đại lịch sử, và bị quyết định bởi phương thức sản xuất vật chất và hệ thống các mối quan
hệ xã hội ở thời đại ấy. Thậm chí, cái thiên nhiên được con người lĩnh hội dưới góc độ thẩm
mỹ mà người nghệ sĩ miêu tả - đó là thiên nhiên đã đến với con người gián tiếp thông qua
xã hội, bởi vì, chính đặc điểm lĩnh hội của con người phụ thuộc vào thực tế lịch sử - xã hội
phức tạp phát sinh trên cơ sở thực tiễn này phụ thuộc vào quan hệ đặc trưng của con người
đối với tự nhiên, những quan hệ đặc trưng cho một thời đại, cho một trình độ phát triển cụ
thể của xã hội.
Trong quá trình phát triển lịch sử, nhất thiết diễn ra sự phát triển và hoàn thiện các công
cụ, phương tiện và phương pháp để miêu tả nghệ thuật.
Đồng thời cùng với sự phát triển chung của văn hóa nhân loại, của khoa học và kỹ thuật,
các phương tiện khác nhau mà người nghệ sĩ sử dụng để nhận thức và phản ánh hiện thực
xung quanh (cả để miêu tả thế giới bên trong của mình), đều được hoàn thiện dần, và ngày
càng phong phú, phức tạp hơn. Đồng thời, trong tiến trình phát triển xã hội loài người không
chỉ những phương pháp và cách thức miêu tả của người nghệ sĩ thay đổi, mà chính đối tượng
nghệ thuật cũng thay đổi. Thế giới mà người nghệ sĩ miêu tả có đặc điểm và hoàn cảnh điển
hình cho xã hội ở thời đại này, không giống thế giới với đặc điểm và hoàn cảnh điển hình
ở thời đại khác. Trong tiến trình lịch sử luôn luôn diễn ra những thay đổi quan trọng liên
quan tới cơ cấu của thời đại ấy, và sự thay đổi này không thể không có ý nghĩa quyết định
đối với quá trình phát triển nghệ thuật.
Như vậy, đối tượng mà nghệ thuật khai thác với những phương tiện phong phú của mình -
đối tượng ấy đồng thời vừa thống nhất vừa biến động - đó là con người xã hội với những
điều kiện sống trong một quá trình phát triển và biến đổi không ngừng.
Số phận của con người và xã hội bao giờ cũng là đề tài chính của nghệ thuật và văn học.
Do những điều kiện cụ thể của sự phát triển xã hội trong một thời kỳ nhất định, văn học
nghệ thuật phản ánh những hình thái thực tế của loài người lúc đó, thí dụ như lao động,
những quan hệ của con người đối với tự nhiên và đối với nhau. Những hình thái ấy được
hình thành trong hệ thống những mối quan hệ xã hội nhất định, và vì vậy nó mang trong
mình dấu ấn của những mối quan hệ ấy, những dấu ấn mang đặc điểm nhân đạo hay phản
nhân đạo, của cái thuận lợi hay không thuận lợi đối với việc phát triển cá nhân con người
và hạnh phúc nhân loại.
Trong phần “Khái luận” của Bản thảo kinh tế 1857 - 1858, Mác đã làm sáng tỏ mối quan
hệ khăng khít giữa “những hình thái nổi bật của sự phát triển xã hội” với bản chất của những
lý tưởng thẩm mỹ và với sáng tác nghệ thuật trong một thời đại nhất định, thông qua thí
26