You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5. Những vấn đề phương pháp luận lịch sử văn học<br />
với cách thức triệt để nhất, thù địch với mọi chủ nghĩa tiên nghiệm, với bất kỳ sự bóp méo<br />
nào của việc nghiên cứu những hiện tượng thực tế lịch sử và những quy luật khách quan của<br />
sự phát triển xã hội bằng sự vận động đơn thuần của tư duy. Chủ nghĩa duy vật lịch sử yêu<br />
cầu đi từ cội nguồn của việc nghiên cứu nghiêm khắc, tỉnh táo các quy luật hiện thực và các<br />
sự kiện đời sống xã hội cùng với tính phức tạp và hay thay đổi của lịch sử.<br />
“...Sự hiểu biết của chúng ta về lịch sử là bằng cách thức cơ bản nắm được việc nghiên<br />
cứu, chứ không phải là cái đòn bẩy để cấu trúc nên những kiểu mẫu có tính chất Hêghen -<br />
Ăngghen viết khi đấu tranh với sự dung tục hóa chủ nghĩa duy vật lịch sử và cho rằng cần<br />
phải nghiên cứu lại toàn bộ lịch sử từ đầu. Cần nghiên cứu trong các chi tiết của điều kiện<br />
tồn tại các hình thái xã hội khác nhau, trước hết phải cố gắng rút ra từ các hình thái ấy<br />
những quan điểm chính trị, quan điểm về sự bình quyền phổ biến, quan điểm mĩ học, triết<br />
học, tôn giáo v.v.. phù hợp”. Và Ăngghen đã chỉ ra rằng lĩnh vực nghiên cứu cái “vĩ đại vô<br />
tận” cũng liên quan từ đấy.<br />
Bức thư của Ăngghen gửi cho một trong những lãnh tụ phái vô chính phủ “trẻ” ở chế độ<br />
dân chủ - xã hội Đức đầu những năm 90, tức nhà văn và nhà phê bình văn học P. Ernxt là<br />
ví dụ về cuộc đấu tranh của những người sáng lập ra chủ nghĩa Mác với những kẻ giáo điều<br />
xuyên tạc và dung tục hóa chủ nghĩa Mác trong lĩnh vực văn học. Để phát biểu ý kiến của<br />
mình về cuộc bút chiến của Ernxt với nhà văn tự nhiên chủ nghĩa G. Barô về kịch của Ibxen,<br />
xung quanh sự đánh giá ông ta trong báo chí văn học đương thời ở Đức và Áo, Ăngghen đã<br />
viết bức thư này vào ngày 5.6.1890 để trả lời vấn đề mà Ernxt công kích ông. Cuộc luận<br />
chiến này là cuộc đấu tranh không chỉ của giới tư sản mà của cả những người dân chủ - xã<br />
hội.<br />
Cuộc luận chiến giữa Ernxt và Barơ được trực tiếp gọi là “Nôra” của Ibxen và đề cập đến<br />
vấn đề phụ nữ. G. Barơ phủ nhận quan điểm mác xít coi vấn đề phụ nữ như là một vấn đề<br />
xã hội. Cũng như những nhà suy đồi của thời đại phản động ở nước Nga sau này, ông ta giải<br />
thích vấn đề tình cảnh người phụ nữ với tư cách là “vấn đề giới tính” vĩnh cửu và thần bí.<br />
Ernxt trong bài báo của mình cũng bảo vệ luận điểm đáng tin cậy về tình cảnh người phụ<br />
nữ trong xã hội và trong hôn nhân là được xác định bởi các điều kiện lịch sử xã hội. Nhưng<br />
điều này không hề ảnh hưởng đến Ernxt trong cách đánh giá các vở kịch của Ibxen và tình<br />
cảnh của người phụ nữ ở các nước trên bán đảo Xcăngđinavơ, là cách đánh giá không hề căn<br />
cứ vào việc nghiên cứu những quan hệ xã hội hiện thực tồn tại ở Nauy cuối thế kỷ XIX, mà<br />
vào những quan niệm trừu tượng bán vô chính phủ về “giới thị dân” do Ernxt đã xem xét với<br />
tư cách là một phạm trù lịch sử vĩnh cửu, không thay đổi, mà nội dung chỉ là sự tầm thường<br />
có ý nghĩa xã hội - lịch sử tương đương. Bởi vậy, sự phản kháng của Nôra và các nhân vật<br />
khác của Ibxen chống lại tình cảm của người phụ nữ trong gia đình đã tách rời (dưới dạng<br />
nghệ thuật) với phong trào dân chủ tư sản tiến bộ. Ông ta giải thích một cách phi lịch sử<br />
tính bi kịch của Ibxen như là một biểu hiện nghệ thuật của các trạng thái phản ứng, sự cố<br />
gắng và nỗi thất vọng bao trùm giới thị dân Nauy trước cái chết không tránh khỏi, đang đe<br />
dọa họ bởi kết quả của sự phát triển tư bản ở các nước trên bán đảo Xcăngđinavơ.<br />
Quan niệm của Ernxt cho rằng, để đánh giá bi kịch của Ibxen theo quan điểm mác xít thì<br />
nghiên cứu những điều kiện thực tại của đời sống xã hội và đời sống tư tưởng của dân Nauy<br />
chẳng để làm gì, rằng sự nghiên cứu đó chỉ có kết quả là có thể thay đổi việc nhắc đi nhắc<br />
90
Change language