Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Cần phải chú ý rằng, khi trình bày thái độ phê phán của mình đối với tính khuynh hướng<br />
công thức và trừu tượng thể hiện trong tiểu thuyết của Caoxki, Ăngghen đã căn cứ vào<br />
những nguyên tắc thẩm mỹ mà những nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác đề ra từ rất lâu, trước<br />
những năm 80. Ngay từ những buổi đầu hoạt động của mình, vào năm 1839, Ăngghen trong<br />
bài báo về “Những câu chuyện dân gian Đức” đã có thái độ phủ nhận đối với loại “thi ca có<br />
khuynh hướng tẻ nhạt và thiếu tự nhiên”. Ít lâu sau, Mác đã từng giễu cợt trong tờ “Sông<br />
Ranh” cái quan niệm phổ biến của những người tự do chủ nghĩa Prút những năm 30 - 40<br />
rằng khuynh hướng “tốt’ có thể là sự bỏ qua cho những “khiếm khuyết về hình thức”. Những<br />
lời phê phán của Ăngghen về thi ca và văn xuôi của nhóm chủ nghĩa xã hội “chân chính” và<br />
những sáng tác của các nhà văn trong nhóm “nước Đức trẻ” mà tác phẩm đầy rẫy “những<br />
nhược điểm về tài năng được che dấu dưới những lời mập mờ về chính trị”, đã chứng minh<br />
cho thái độ phủ định kiên quyết của Ăngghen đối với những tác phẩm văn học kiểu này.<br />
Sau này Ăngghen cũng đã khinh miệt đáp lại những “kẻ văn chương trống rỗng” của nhóm<br />
dân chủ thông tục dù “không có tài năng” vẫn muốn có “khuynh hướng”. “Nói suông và làm<br />
việc là một đối lập không thể dung hòa, - Mác viết trong bức thư gửi cho L. Lônggơ năm<br />
1881 - khi đối lập những nhà hoạt động của nhóm “Ý dân”, những người giản dị, thiết thực,<br />
dũng cảm với những kẻ thích phô trương trong nhóm những người “đôktrinher” (lý luận cố<br />
chấp) và những người thuộc nhóm “xã hội chủ nghĩa vô chính phủ” những năm 80". Lòng<br />
căm ghét những “lời lẽ văn hóa về cách mạng, tinh thần tôn trọng “công việc” cách mạng<br />
thực sự hơn hẳn lối quảng cáo trừu tượng giả danh cách mạng, đã quy định nhận thức của<br />
Mác và Ăngghen về nhiệm vụ của văn học và xuất bản xã hội chủ nghĩa và cách mạng, đã<br />
quy định thái độ phê phán của hai ông đối với thi ca và nghệ thuật mà trong đó, khuynh<br />
hướng nảy sinh không phải từ cách hiểu biết sâu sắc tính biện chứng cách mạng của sự phát<br />
triển hiện thực, mà từ cách hiểu giáo điều, thiếu uyển chuyển những luận điểm trừu tượng<br />
này khác của chủ nghĩa Mác, hoặc nảy sinh từ thiên hướng nghiêng về “những lời ba hoa<br />
cách mạng”. “Có thể phát biểu những tư tưởng cách mạng mà không cần lặp đi lặp lại không<br />
ngừng từ “cách mạng”, - Ăngghen viết nhân nói về tính khuynh hướng.<br />
Thư của Ăngghen đã gây cho M. Caoxki một ấn tượng lớn. Ngày 10.5.1886 bà viết trả<br />
lời Ăngghen: “Bức thư của ông thật thấm đượm nhiệt tình nồng hậu. Ông đã phân tích một<br />
cách thiện chí các công trình của tôi vì ông cho rằng chúng xứng đáng với sự phê phán tỉ mỉ.<br />
Đó là một bức thư dễ chịu nhất vì được một người như ông viết ra. Đối với tôi nó cũng là<br />
bức thư làm cho tôi tự hào nhất trong những bức thư tôi đã nhận được” (Ph. Siler - Ăngghen<br />
như một nhà phê bình văn học - trang 129).<br />
Về sau, Caoxki có nhắc đến một số tư tưởng được kể ra trong bức thư của Ăngghen ở một<br />
bài báo của mình đăng ở “Thời đại mới”. “Các nhà mĩ học của chúng ta hoàn toàn quên mất<br />
rằng - bà viết - các nhà thiên tài của mọi thời đại đều là những nhà văn có khuynh hướng<br />
và nói chung, không quan tâm đến những hiện tượng hoang đường, không xác định mà lại<br />
nhìn kỹ xã hội bằng cặp mắt mở rộng và rõ ràng, thừa nhận sự chưa hoàn thiện của xã hội<br />
và đặt câu hỏi “vì sao” và “để làm gì” 2 .<br />
Song, trong sáng tác của mình, Caoxki cũng đã không khắc phục được những thiếu sót<br />
2 “Thời đại mới” (Neue Zeit) 1889, Jahrgang 7, S 205.<br />
55
Change language