Untitled

1. Những vấn đề cơ bản của mĩ học
phát triển, mà trong đó “sự chiếm hữu tư nhân của một giai cấp về các phương tiện sản xuất
và sản phẩm - cùng với việc nắm quyền về chính trị hình thành nên sự độc quyền về lãnh
đạo tinh thần - không chỉ trở thành quá thừa mà còn là chướng ngại đối với sự phát triển trí
tuệ, chính trị, kinh tế. “Nếu như chẳng mấy chốc lực lượng sản xuất của lao động loài người
được phát triển đến trình độ cao như vậy, thì bất kỳ lý do nào để giai cấp thống trị tồn tại
cũng biến mất”. Trong xã hội tư sản đương thời, Ăngghen viết “Sự tồn tại của giai cấp thống
trị càng ngày càng trở thành chướng ngại lớn cho sự phát triển lực lượng sản xuất của công
nghiệp và do đó, cho cả sự phát triển của khoa học, nghệ thuật”.
Những người sáng lập ra chủ nghĩa Mác đã chỉ ra rằng ngay trong phạm vi của xã hội
tư sản, cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vô sản, của quảng đại quần chúng lao động
chống lại quyền lực của tư sản đã chứng tỏ khả năng giải phóng hùng hậu đối với toàn bộ
lĩnh vực văn hóa và tinh thần và trong số đó, có cả lĩnh vực văn học và nghệ thuật.
Cuộc đấu tranh kinh tế và chính trị được mở rộng và lan tràn của giai cấp công nhân và
nhân dân lao động chống giai cấp tư sản kéo dài trong thời gian của thế kỷ XIX cũng ảnh
hưởng rất mạnh mẽ đến nhận thức của những người trí thức văn học và nghệ thuật tiên tiến
của thời đại này, thức tỉnh ở họ thái độ phê bình gay gắt đối với sự ngự trị của quyền sở hữu
tư sản, đồng thời củng cố đạo đức và tư tưởng xã hội và dân chủ của nó. Sự tác động mạnh
mẽ và thường xuyên của cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp công nhân và nhân dân lao
động đối với nhận thức của những đại biểu ưu tú nhất của giới trí thức tư sản thế kỷ XIX,
giúp cho họ vượt qua được thiên kiến và ảo tưởng của tầng lớp mình, thúc đẩy họ tới con
đường tìm kiếm sáng tạo, hy sinh vì tư tưởng, cho phép họ trong sự sáng tạo của mình vượt
lên trên thế giới quan hạn chế của thế giới tư sản.
Ý nghĩa vĩ đại của cuộc đấu tranh giải phóng của giai cấp vô sản đối với sự phát triển
văn học, nghệ thuật không chỉ là ở ảnh hưởng rộng lớn, đặc biệt đối với sự phát triển sáng
tạo của tất cả những “trí tuệ” tiên tiến này của thế giới tư sản, mà “trí tuệ” tiên tiến ấy còn
gắn bó, theo nhận định của Mác, với “Tinh thần nhân dân”. Như Mác và Ăngghen đã nhận
thấy trong “Tuyên ngôn Đảng Cộng sản”, cũng trong những năm 40 của thế kỷ XIX, thời kỳ
bắt đầu hướng tới giai cấp vô sản của vô số những đại diện ưu tú của giới trí thức tư sản,
họ đi đến “nhận thức lý luận về toàn bộ quá trình vận động lịch sử”, “trao những cảm tình
của mình cho giai cấp vô sản”, giai cấp “thuộc về tương lai”. Đồng thời trong tiến trình vận
động lịch sử của giai cấp công nhân, mà từ đó các hoàn cảnh nổi lên hàng loạt các yếu tố
cách mạng tích cực và đặc biệt, đã điều khiển một cách có tổ chức, có tư tưởng, cuộc đấu
tranh của các tầng lớp lao động, các tài năng văn học và nghệ thuật, trực tiếp xuất thân từ
môi trường của chính những người lao động, gắn bó chặt chẽ với đời sống và cuộc đấu tranh
cách mạng của quần chúng lao động trong sáng tác của mình.
Khi tranh luận với Brunô Buiêrô trong “Gia đình thần thánh”, Mác viết: “Nếu sự phê phán
hiểu rõ hơn phong trào của các giai cấp lớp dưới trong nhân dân thì nó sẽ biết rằng sự chống
cự kiên quyết nhất mà các giai cấp lớp dưới gặp phải trong đời sống thực tế làm cho họ thay
đổi hàng ngày. Văn thơ mới xuất hiện từ giai cấp lớp dưới trong nhân dân ở hai nước Anh,
Pháp sẽ chứng minh cho sự phê phán rằng, dù không có sự phê phán trực tiếp của tinh thần
thiêng liêng của sự phê phán có tính chất phê phán, giai cấp lớp dưới trong nhân dân cũng
có thể tự nâng lên trình độ phát triển cao hơn về tinh thần”.
44
Như vậy, theo học thuyết của Mác và Ăngghen, chính ở trong xã hội tư sản, giai cấp vô