Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
mình, nhưng các ông cũng không đi quá xa hơn nữa để đến tuyệt đối hóa phương pháp so<br />
sánh và coi nó như là phương pháp vạn năng, duy nhất của nghiên cứu khoa học.<br />
Trong thời đại của Mác và Ăngghen, những nhà nghiên cứu văn hóa và văn học tư sản đã<br />
sử dụng phương pháp so sánh nhưng không vượt quá được cái giới hạn của các hiện tượng<br />
tư tưởng. Họ tự cho là nhiệm vụ của mình đã đạt được, khi họ nêu ra được các điểm giống<br />
và khác nhau giữa các hiện tượng của tư tưởng xã hội, của văn học nghệ thuật các nước và<br />
các dân tộc khác nhau. Mác và Ăngghen cũng chứng minh rằng nghiên cứu các hiện tượng<br />
tư tưởng trong sự tách rời với hoàn cảnh xã hội và những điều kiện sống xã hội đã nảy sinh<br />
ra nó là không thể được. Sau khi làm rõ những quy luật cơ bản chung nhất của vận động lịch<br />
sử loài người, sau khi đã xác định những dấu hiệu cơ bản của các hình thái kinh tế xã hội<br />
khác nhau, Mác và Ăngghen lần đầu tiên bằng cách này đã đưa vào tay các nhà khoa học<br />
cái phạm vi duy vật vững chắc để sử dụng phương pháp so sánh trong lĩnh vực khoa học xã<br />
hội. Chỉ có trên cơ sở những quy luật phát triển lịch sử của các hình thái xã hội khác nhau<br />
được Mác phát hiện và giải thích, trên cơ sở thuộc tính của các phương thức sản xuất nô<br />
lệ, phong kiến, tư bản và các phương thức khác được Mác miêu tả một cách khoa học, thì<br />
sự so sánh khoa học đáng tin cậy giữa sự phát triển khoa học chính trị và văn hóa của các<br />
nước riêng biệt và các dân tộc mới có thể tiến hành được. Cần xác định điểm giống và khác<br />
nhau của nền kinh tế và văn hóa giữa các dân tộc, cần giải thích vì sao mà các dân tộc khác<br />
nhau trong sự phát triển của mình đều trải qua một trình độ phát triển tương tự. Mác và<br />
Ăngghen đã chỉ ra, qua những ví dụ rất phong phú, rằng hiện tượng của tư tưởng thời Khai<br />
sáng, sự nảy sinh của chủ nghĩa cổ điển hay chủ nghĩa lãng mạn trong văn học của các dân<br />
tộc châu Âu không thể giải thích được, nếu không chú ý tới đặc tính chung của những con<br />
đường phát triển lịch sử xã hội của chúng.<br />
Sự phát triển đó, trong thời kỳ tan rã của chế độ phong kiến và thời kỳ phát triển chủ<br />
nghĩa tư bản, đã đặt ra ở mỗi nước châu Âu những vấn đề lịch sử và những nhiệm vụ tư<br />
tưởng tương tự. Gắn liền với những điều kiện sống của mỗi một nước, những nhiệm vụ và<br />
những vấn đề đó đã nhận được trong cuộc sống những nét đặc trưng của mình và những nét<br />
đặc trưng ấy quy định sự khác nhau về chất của các hoàn cảnh dân tộc của tư tưởng Khai<br />
sáng, của chủ nghĩa cổ điển hay chủ nghĩa lãng mạn ở mỗi nước.<br />
Như vậy, với cùng một phương pháp so sánh này, song ở những đại diện của khoa học<br />
duy tâm hay duy vật khác nhau thì không tránh khỏi dẫn đến những kết luận khác nhau,<br />
thậm chí đối lập nhau. Sự ứng dụng một cách thành công phương pháp nghiên cứu so sánh<br />
trong lịch sử văn học có thể chỉ là trong trường hợp, nếu như, phương pháp này được áp<br />
dụng trên cơ sở lý luận của chủ nghĩa duy vật lịch sử, nếu như trong khi sử dụng phương<br />
pháp so sánh có chú ý đến những điều kiện duy vật và giai cấp - lịch sử của mỗi một hiện<br />
tượng trong những hiện tượng văn học đã được nghiên cứu, có chú ý đến mối liên hệ không<br />
thể tách rời được của nó với thực tế của cuộc sống xã hội của thời đại của đất nước và của<br />
dân tộc trong đó nó xuất hiện. Các nhà sáng lập ra chủ nghĩa Mác làm rõ cả sự cần thiết,<br />
đối với việc nghiên cứu khi sử dụng phương pháp so sánh, tức là phải thận trọng đối với<br />
phương pháp ấy, khi tin rằng nó là phương pháp có tính chất sâu sắc, vạn năng, không gì<br />
so sánh được của phép biện chứng duy vật, khi phương pháp ấy đã đưa ra những đặc điểm<br />
không đồng đều và mâu thuẫn của quá trình lịch sử, và nói riêng, của quá trình phát triển<br />
99
Change language