You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
2. Những vấn đề của chủ nghĩa hiện thực<br />
bóc trần ra được tính chất chung của nó, những nét điển hình và những quy luật của xã hội<br />
đương thời.<br />
Và cuối cùng, Ăngghen cho rằng tính biện chứng cách mạng của phán xét nghệ thuật của<br />
Bandắc là nét quan trọng và giá trị nhất trong chủ nghĩa hiện thực của ông. Bandắc không có<br />
thái độ thụ động đối với nhân vật của mình. Khi diễn tả những tính cách và tâm lý của mọi<br />
người thuộc những giai cấp xã hội khác nhau trong thời đại mình, Bandắc đồng thời phán<br />
xét và đã tuyên án họ. Tòa án này, theo Ăngghen, không thể tách được với chính bản thân<br />
chủ nghĩa hiện thực của Bandắc. Đây là sự “phán xét” loại đặc biệt. Chính vì vậy, không phải<br />
ngẫu nhiên Ăngghen trong bức thư gửi L. Laphacgơ cho rằng đây không phải là sự “phán<br />
xét” nói chung là mà sự “phán xét” nghệ thuật. Việc xác định sự phán xét nghệ thuật đã chỉ<br />
ra rằng sự đánh giá các nhân vật ở Bandắc không được nói lên dưới hình thức của những lời<br />
nhận định trừu tượng mà đã hòa vào chính việc miêu tả các nhân vật ấy. Sự phán xét nghệ<br />
thuật này hoàn toàn được thông qua sự giải thích nhất định bởi thái độ này hay khác của<br />
nhà văn đối với nhân vật. Đồng thời, sự đánh giá nghệ thuật mà Bandắc đã đưa ra về những<br />
nhân vật của mình, không phải là ngẫu nhiên, tùy tiện. Nó là kết quả của sự hiểu biết sâu<br />
sắc tính biện chứng cách mạng tồn tại khách quan trong lịch sử. Nó thể hiện cảm xúc chính<br />
của nhà văn về những quy luật phát triển xã hội và những khuynh hướng cách mạng sâu xa<br />
nhất của ông. Mặc dù có nỗi niềm gắn bó riêng với giai cấp quý tộc, nhưng Bandắc, theo<br />
cách nói của Ăngghen, không chỉ nhìn thấy sự tất yếu phải sụp đổ của những người quý tộc<br />
yêu dấu của mình như một nhà tư tưởng, mà còn vẽ họ thành những người không xứng đáng<br />
có được số phận tốt hơn, dưới con mắt nghệ sĩ của mình. Mặt khác, là một nhà tư tưởng<br />
sâu sắc và là một nghệ sĩ trung thực, Bandắc không thể không cảm thấy tính ưu việt khách<br />
quan của những kẻ chống đối về mặt chính trị tức những người cộng hòa, không thể không<br />
thấy rằng họ là những con người chính cống của tương lai.<br />
Lời phán định mà Bandắc đã tuyên bố với các nhân vật của mình với tư cách là nhà tiểu<br />
thuyết, rút cục đã trùng hợp với tính biện chứng cách mạng của chính lịch sử, trùng hợp với<br />
hướng khách quan và những tiền đề sau này của sự phát triển xã hội Pháp. Khi diễn tả xã<br />
hội Pháp, diễn tả những điển hình tâm lý xã hội và những tính cách cá nhân khác nhau,<br />
Bandắc đã chỉ ra cho người đọc một cách khách quan và đúng đắn rằng, tương lai sẽ thuộc<br />
về ai trong những giai cấp xã hội đã được diễn tả và ai trong những giai cấp đó sẽ bị lịch sử<br />
phán xét không thương tiếc. Ăngghen cho rằng, chính sự trùng hợp của sự miêu tả và đánh<br />
giá dưới dạng nghệ thuật đời sống xã hội với “tính biện chứng cách mạng” khách quan của<br />
nó, với sự vận động tiến bộ của chính đời sống, là đặc điểm nổi bật nhất của chủ nghĩa hiện<br />
thực của Bandắc, và có ý nghĩa quyết định ngay cả đến cách hiểu vấn đề đặc điểm của chủ<br />
nghĩa hiện thực trong nền văn học mới, xã hội chủ nghĩa.<br />
Tuy nhiên, sáng tác của Bandắc cũng có mặt mang tính bi kịch của mình: “Sự chiến thắng<br />
của chủ nghĩa hiện thực” trong các tiểu thuyết của Bandắc là, như chúng ta cũng biết, kết<br />
quả của cuộc đấu tranh kiên trì giữa “những thiện cảm giai cấp” và “những thành kiến chính<br />
trị” của nhà nghệ sĩ vĩ đại, mặt khác, là cảm giác sâu sắc về tính biện chứng hiện thực của<br />
sự phát triển lịch sử của xã hội Pháp, cái cảm giác đã chiến thắng trong các tiểu thuyết của<br />
ông. Như Ăngghen đã chỉ ra, đối với nhà văn xã hội chủ nghĩa, khác với Bandắc, không cần<br />
phải có cuộc đấu tranh đau đớn như vậy với chính bản thân mình, bởi vì thế giới quan mác<br />
62
Change language