Untitled

mạnh mẽ của các nhà lý luận tư sản châu Âu. Khi làm rùm beng về việc phát hiện và công
bố “Những bản thảo kinh tế - triết học”, đồng thời có ý định sử dụng nó trong cuộc đấu
tranh chống chủ nghĩa Mác, các nhà khoa học tư sản phản động và bọn xét lại đã xuyên tạc
hoàn toàn nội dung “Những bản thảo kinh tế - triết học” và giải thích nội dung tác phẩm
theo tinh thần của chủ nghĩa duy tâm. Họ đòi hỏi “giải phóng” sự phê phán hệ thống tư bản
của những mối quan hệ xã hội được trình bày trong công trình có từ trước của Mác, rời bỏ
tính chất cách mạng vốn có của sự phê phán ấy, và thay thế bằng một dạng phê bình siêu
hình đối với những cơ sở “vĩnh hằng” của đời sống nhân loại. Sự xuyên tạc như vậy đã mở
rộng đường để giải thích nội dung của “Những bản thảo kinh tế - triết học” theo tinh thần
của vô số trào lưu triết học giả hiệu, duy tâm hiện nay (thậm chí cả thuyết hiện sinh mốt
nhất hiện nay ở một vài nước phương Tây).
Thực ra, để đối lập “Những bản thảo kinh tế - triết học” (cũng như cả những luận văn
khác thời trẻ của Mác) với những bài bút ký muộn nhất của ông vào những năm 50 - 60 hoặc
70, tất nhiên là không hề có một cơ sở nào. “Những bản thảo kinh tế - triết học” đã thể hiện
một trong những giai đoạn phát triển có tính quy luật của không chỉ những luận điểm triết
học và xã hội kinh tế mà cả những tư tưởng thẩm mỹ của chủ nghĩa Mác.
“Những bản thảo kinh tế - triết học” xuất hiện năm 1844, khi quá trình hình thành thế
giới quan triết học và toàn bộ thế giới quan cách mạng của Mác nói chung còn xa mới hoàn
chỉnh. Đồng thời “Những bản thảo kinh tế - triết học” lại thuộc vào thời kỳ như Lênin xác
định, do hoàn cảnh lịch sử lúc bấy giờ “thế giới quan triết học của Mác” được đề lên hàng
đầu, chứ không phải là những tư tưởng chính trị hoặc kinh tế sẽ xuất hiện sau 1948. Những
kẻ thù hiện nay của chủ nghĩa Mác đã đầu cơ trên hai đặc điểm cơ bản này của “Những bản
thảo kinh tế - triết học”. Họ tỏ vẻ thông cảm để đối lập những bài bút ký sớm nhất của Mác
với những tác phẩm muộn nhất của chủ nghĩa Mác lúc đã chín muồi. Trong khi đó, nếu tỉnh
táo chú ý về hai đặc điểm được chỉ ra ở thời kỳ “Những bản thảo kinh tế - triết học” xuất
hiện, thì bất kỳ một cơ sở khách quan nào để đối lập nó với những bút ký muộn nhất của
Mác và Ăngghen sẽ không còn nữa.
Trong cuốn sách này, không cần phải phân tích tất cả nội dung của “Những bản thảo kinh
tế - triết học” với mục tiêu xác định toàn diện vị trí của bài bút ký có từ rất sớm này trong
lịch sử hình thành chủ nghĩa Mác. Tuy nhiên, nếu không lưu ý tới những trang viết của công
trình này, nơi đề cập đến rất nhiều vấn đề của triết học - thẩm mỹ thì không thể có khả
năng miêu tả đầy đủ quá trình hình thành những tư tưởng mĩ học của Mác và Ăngghen.
Trong “Những bản thảo kinh tế - triết học”, Mác còn sử dụng nhiều thuật ngữ mượn từ
ngôn ngữ triết học của Hêghen và Phơbách. Ở đây, chúng ta dường như chứng kiến ngay quá
trình nảy sinh thế giới quan cách mạng của Mác, người đã tìm cách giải quyết đúng đắn, duy
vật, những vấn đề cơ bản của đời sống xã hội trong cuộc đấu tranh với chủ nghĩa duy tâm và
khoa học kinh tế tư sản. Nhiều tư tưởng quan trọng của Mác, nếu không có thì không thể có
khả năng tạo nên sự chuyển biến cách mạng mà Mác đã thực hiện trong lĩnh vực khoa học
kinh tế và lịch sử, thí dụ như khái niệm lực lượng sản xuất và quan hệ sản xuất, tư tưởng về
chế độ kinh tế - xã hội v.v.., những tư tưởng ấy, trong thời gian này, Mác còn đang ở trên
đường đi tới chỗ hoàn chỉnh. Nhưng, một điều quan trọng là cần nhấn mạnh cái hoàn cảnh
có ý nghĩa cực kỳ hệ trọng đối với việc hình thành tư tưởng mĩ học mác xít. Chính nhờ thời
kỳ này, lúc viết “Những bản thảo kinh tế - triết học”, như Lênin đã xác định, những vấn đề
7