Untitled

4. Nguyên tắc tính Đảng cộng sản của văn học
anh là người trong đội ngũ của mình”, Mác đã đề nghị Phrâyligiat từ bỏ “những quyền lợi cá
nhân dưới bất cứ dạng nào”, mà tiếp tục - như những năm trước - “xuất phát từ những động
cơ trong sạch nhất”, dũng cảm và kiên cường “mang ngọn cờ của “giai cấp cùng khổ nhất và
yêu lao động nhất” (như cách nói nổi tiếng của Xanh Ximông mà Phrâyligiat đã dùng lại
trong thư gửi cho Mác). Còn khi Phrâyligiat trả lời thanh minh cho sự dao động của mình
và sự rời bỏ Đảng của mình, viện cớ rằng: từ khi liên đoàn những người cộng sản giải thể,
ông ta không cho là mình phải chịu trách nhiệm trước Đảng; trong thư gửi Phrâyligiat ngày
29.4.1860, Mác đã giải thích cho nhà thơ hiểu rằng sự đình bản của báo “Sông Ranh mới”
và việc liên đoàn những người cộng sản giải tán không tách Phrâyligiat khỏi trách nhiệm
trước Đảng của giai cấp công nhân trong tư tưởng lịch sử vĩ đại”. Mác đã nhấn mạnh điều
này: Ngay cả trong những điều kiện khi giai cấp vô sản bị truy đuổi và bị cảnh sát khủng
bố đến nỗi không đủ sức bảo vệ tổ chức Đảng của mình thì những nhà thơ cách mạng, như
Phrâyligiat, có thể bảo vệ sự đúng đắn về mặt tư tưởng của giai cấp công nhân nếu như giữ
vững tính tư tưởng những nguyên tắc có tính lịch sử toàn thế giới, những nguyên tắc vĩ đại
và đúng đắn của Đảng cộng sản của giai cấp công nhân.
Khi nói về những nghệ sĩ và những nhà văn vĩ đại của thời đại Phục Hưng, Ăngghen đã
cảm phục kêu lên: “Hầu như tất cả họ (những nghệ sĩ và những nhà văn...) đã sống ở chính
trung tâm của những quyền lợi của thời đại mình, đã góp phần sinh động vào cuộc đấu tranh
thực tế, đã đứng ở Đảng phái này hay Đảng phái khác để đấu tranh, người thì bằng lời nói
và ngòi bút, kẻ thì bằng lưỡi kiếm, kẻ thì bằng cả hai thứ”. Mác và Ăngghen đã chỉ ra rằng:
Chỉ trong thế giới tư sản mới nảy sinh loại nghệ sĩ tự ngắm nghía mình như ngắm nghía
“một chuyên gia" thiển cận, cho bổn phận của mình là đứng “quan sát” bên trên cuộc sống,
chứ không phải là góp phần sáng tạo cuộc sống. Ăngghen đã nhìn thấy ở những nghệ sĩ ấy
hình ảnh điển hình của “hoạt động què quặt” do sự phân công lao động tư bản chủ nghĩa đối
với sự phát triển của văn học và nghệ thuật.
Khi khởi thảo những nguyên tắc sáng tác của văn học nghệ thuật của giai cấp công nhân,
Mác và Ăngghen mong muốn giáo dục một kiểu văn nghệ sĩ không phải là người quan sát
cuộc sống một cách thụ động, mà là người tham gia tích cực và sáng tạo vào cuộc đấu tranh
giải phóng vĩ đại của giai cấp vô sản và những người lao động, xuất phát từ những hiểu biết
rộng rãi về nhiệm vụ và kinh nghiệm đấu tranh cách mạng, mong muốn dùng những tác
phẩm của mình góp phần vào thắng lợi của giai cấp vô sản và Đảng cộng sản. Vì vậy, Mác
và Ăngghen cho rằng việc tham gia sáng tạo vào cuộc đấu tranh chính trị và sự nghiệp của
Đảng cộng sản là những đặc điểm không thể thiếu của những văn nghệ sĩ của giai cấp công
nhân. Mác và Ăngghen cho rằng nhà văn - nhà cách mạng không thể là người quan sát thụ
động, thờ ơ, không thể ở vị trí “bên trên cuộc chiến đấu”, có thái độ như nhau trước cái thiện
và ác, trước người lao động và kẻ bóc lột, trước cái tiến bộ và cái phản động. Việc miêu tả
một cách hiện thực và chân xác cuộc sống yêu cầu nghệ sĩ phải đánh giá chính xác những
lực lượng xã hội đang tranh đấu với nhau, phải tích cực và tha thiết quan tâm tới những lực
lượng ấy, chỉ ra vẻ mặt đầy đủ của lực lượng ấy, phải khêu gợi thái độ tích cực của độc giả
với những lực lượng ấy. Trong khi khêu gợi lòng căm thù và sự khinh bỉ với thế giới của bạo
lực và sự tàn bạo tư sản, phải khêu gợi lòng tin tưởng đối với sự nghiệp vĩ đại giải phóng
những người lao động. Kết luận tất yếu rút ra từ cương lĩnh mĩ học mà Mác và Ăngghen
86