Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
5. Những vấn đề phương pháp luận lịch sử văn học<br />
cho truyền thống văn hóa của mỗi một dân tộc châu Âu. Như vậy, Ăngghen đã nhấn mạnh<br />
tầm quan trọng của “lòng tự do yêu đời” bắt nguồn từ thời Phục Hưng đối với sự phát triển<br />
của văn học Pháp và những dân tộc lãng mạn khác. Mác coi trọng vai trò của truyền thống<br />
triết học duy vật trong lịch sử văn hóa Anh. Còn Ăngghen thì đã chỉ ra một cách tuyệt vời<br />
rằng những nét đặc trưng của tư sản Anh trong quá trình phát triển của nó, bắt đầu thế kỷ<br />
XVII, là sự kết hợp giữa chủ nghĩa kinh nghiệm thiển cận và hình thức tôn giáo.<br />
Trong những tác phẩm của mình về lịch sử văn học Đức, Mác và Ăngghen đã làm sáng<br />
tỏ ý nghĩa to lớn của truyền thống lý luận và triết học đối với giai cấp công nhân Đức, đồng<br />
thời các ông đã vạch rõ một cách thiên tài rằng đặc tính những thỏa hiệp và duy tâm là bản<br />
chất của “Hệ tư tưởng Đức” thậm chí ở cả những đại diện vĩ đại của nó, những yếu tố đó là<br />
biểu hiện của sự suy đồi về chính trị và xã hội của nước Đức sau chiến tranh Ba mươi năm.<br />
Chỉ có dựa trên sự phân tích rộng rãi nhiều mặt tương tự, thấy được bản sắc dân tộc lịch<br />
sử của sự phát triển xã hội và tư tưởng của mỗi nước, Mác và Ăngghen mới đi đến sự phân<br />
tích những sự kiện và hiện tượng văn học lịch sử cụ thể này hoặc khác. Điều này đã đem đến<br />
cho các ông, trong những phát biểu của mình, khả năng trả lời những vấn đề liên quan đến<br />
số phận lịch sử đặc biệt của các nền văn học của các dân tộc cụ thể và nhấn mạnh được cái<br />
bản sắc, cái nổi bật duy nhất của một dân tộc và những vấn đề của cuộc sống lịch sử của<br />
nhân loại, khái quát hóa những đặc thù tâm lý của các dân tộc khác nhau, dưới ảnh hưởng<br />
của các con đường riêng biệt của lịch sử dân tộc từng nước.<br />
3 <br />
Những nhà nghiên cứu lịch sử văn học nghệ thuật trước Mác thường lần tưởng rằng sự<br />
phát triển của nghệ thuật là do sự thể hiện của các cá nhân sáng tạo thiên tài riêng biệt<br />
quy định. Trong “Hệ tư tưởng Đức” khi tranh luận với con người theo chủ nghĩa vô chính<br />
phủ M. Stirner, Mác và Ăngghen đã đưa ra một thí dụ về những nghệ sĩ vĩ đại thời Phục<br />
Hưng - chính sự sáng tạo cá nhân của Lêôna Đờ Vanh xi, Raphaen, hoặc Chisianô cần một<br />
sự giải thích lịch sử. Sẽ không thể hiểu được nếu không phân tích những điều kiện khách<br />
quan của sáng tạo nghệ thuật của họ - những hoàn cảnh lịch sử, mà trong đó họ đã sáng<br />
tạo, những đặc trưng của đất nước và thời đại của họ. Nếu chỉ dựa vào sức của cá nhân thì<br />
Raphaen có phát triển được tài năng của mình hay không - những nhà sáng lập ra chủ nghĩa<br />
Mác viết như vậy - điều này hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu, mà nhu cầu đó, đến lượt<br />
mình lại phụ thuộc vào sự phân công lao động, và phụ thuộc vào những điều kiện giáo dục<br />
do sự phân công lao động sinh ra.<br />
Nhưng Mác và Ăngghen không chỉ chấm dứt cho thuyết ý chí lịch sử - cách hiểu lịch sử<br />
nói chung và lịch sử văn học nói riêng như là một quá trình hoàn toàn được định hướng nhờ<br />
nhận thức khách quan, nhờ ý chí của các nhà hoạt động lịch sử riêng biệt. Các ông còn bác<br />
bỏ đến cả cội nguồn ảo tưởng lịch sử trong tinh thần của Hêghen là tinh thần vốn nhận thức<br />
các bước của sự kiện lịch sử như là một điều không thể tránh khỏi, còn cá nhân riêng biệt<br />
như là sự bất lực trước cái “quy luật thép” của tinh thần thế giới.<br />
Các quy luật kinh tế xã hội được quy định một cách duy vật và sâu sắc trên cơ sở phát<br />
triển của lịch sử, song chúng ta không thể nhận thức được một điều là ý chí và nhận thức của<br />
con người bị bất lực trước các hiện tượng tự nhiên, điều mà Hêghen đã từng tưởng tượng ra.<br />
94
Change language