Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
1. Những vấn đề cơ bản của mĩ học<br />
nghĩa như thế không? Cảm hứng thi ca của chúng có phải là cơ sở để khẳng định và ca ngợi<br />
những nét tích cực và lý tưởng của cuộc sống xã hội xung quanh hay không? Phải chăng,<br />
chủ nghĩa tư bản không cứ ở trình độ thấp, mà hình như ở cả trình độ phát triển cao, đều<br />
thù địch với các loại hình này của sáng tác nghệ thuật và các khuynh hướng này trong nghệ<br />
thuật thi hứng chủ đạo của chúng liên quan tới sự phân tích văn xuôi tư sản đời sống, với sự<br />
vạch trần thực chất của những quan hệ xã hội tư bản và tình cảnh của người lao động trong<br />
thế giới tư bản?<br />
Trong khi phân tích sự phát triển của văn học và nghệ thuật trong những điều kiện của<br />
chủ nghĩa tư bản, V.Đnhêprốp lẫn lộn các mặt hoàn toàn khác nhau của tư tưởng mĩ học<br />
mác xít với tư tưởng của bản thân. Luận điểm của Mác về sự thù địch giữa chủ nghĩa tư bản<br />
và nghệ thuật, như Mác giải thích, là sự thể hiện tất yếu của các quy luật sản xuất tư bản,<br />
V.Đnhêprốp lẫn với các vấn đề khác, các vấn đề có tính chất đặc thù và các đặc điểm cơ bản<br />
của các mẫu cổ điển trong văn học và nghệ thuật của thời đại tư sản. Nếu như trong xã hội<br />
tư sản, tiểu thuyết, nhạc kịch, âm nhạc giao hưởng, phim và nhiều hình thức và nhiều loại<br />
nghệ thuật khác đạt đến sự nở rộ có tính chất mẫu mực ở trình độ cao, như V.Đnhêprốp<br />
biện luận, thì có nghĩa là, xã hội tư sản không hề thù địch mà ngược lại còn tạo điều kiện<br />
thuận lợi để phát triển các hình thức và các thể loại nghệ thuật này.<br />
Dễ dàng làm sáng tỏ được tính chất sai lầm của những lời biện luận của V.Đnhêprốp.<br />
Chủ nghĩa tư bản “tạo điều kiện” cho sự phát triển nền sản xuất lớn có tổ chức trong quy<br />
mô xã hội. Và nó cũng lại thù địch sâu sắc với sự phát triển sản xuất xã hội thực sự. Chủ<br />
nghĩa tư bản đã khai sinh một cách lịch sử nền dân chủ tư sản - và nó cũng thù địch với<br />
chính nền dân chủ thực sự của người lao động.<br />
Như Mác giải thích, chính điều ấy liên quan tới các vấn đề về sự phát triển nghệ thuật<br />
và văn học trong chủ nghĩa tư bản. Dưới thời đại chủ nghĩa tư bản, trong nghệ thuật và<br />
văn học, cũng như các lĩnh vực khác của văn hóa, xuất hiện nhiều hiện tượng và hình thức<br />
mới, phần nhiều trong số đó là hình thái cổ điển trong loại của mình, chúng có ý nghĩa lịch<br />
sử - thế giới, tiến bộ và vĩ đại. Điều đó, nói riêng, còn liên quan tới tiểu thuyết hiện thực<br />
cổ điển thế kỷ XIX mà Mác và Ăngghen từng đánh giá cao. Phải chăng điều đó có nghĩa là<br />
chủ nghĩa tư bản đồng thời không hề thù địch với sự phát triển của chủ nghĩa hiện thực sâu<br />
sắc, chân chính trong văn học nghệ thuật, rằng nó thù địch (dùng chữ của Biêlinxki) chỉ với<br />
sự phát triển của “tư tưởng” và không thù địch với sự phát triển “thi ca hiện thực”, trong đó<br />
nhất là phải kể đến sự phát triển của tiểu thuyết hiện thực?<br />
Nếu sự khẳng định và phát triển của xã hội tư bản không dẫn đến việc cản trở sự tiến<br />
bộ trong nghệ thuật, khơi gợi những hình thức và khuynh hướng mới hướng tới cuộc sống,<br />
thúc đẩy một số các loại hình: tiểu thuyết, nhạc giao hưởng và nhạc kịch đến trình độ hoàn<br />
thiện cao, thì điều đó tuyệt nhiên không có nghĩa là, các hình thức và khuynh hướng này<br />
xuất phát từ phạm vi tác động của các quy luật kinh tế chính trị tư sản, như V.Đnhêprốp<br />
tưởng. Chỉ cần nhớ tới ách áp bức và sự khinh thường mà các nghệ sĩ trung thực và tiến bộ<br />
không tránh khỏi trong chủ nghĩa tư bản, nhớ tới sự phụ thuộc của nghệ thuật thế giới tư<br />
sản vào quyền lực của thương trường và sở thích của công chúng tư sản, vào sự quảng cáo<br />
và thói chạy theo cái mới, cuối cùng, nhớ tới sự phụ thuộc tai hại của nghệ thuật của nghệ<br />
sĩ và nhà văn vào ảnh hưởng của thế giới quan cá nhân - tư sản, mà V. I. Lênin nói trong<br />
bài báo “Tổ chức Đảng và văn học có tính Đảng” là đủ.<br />
42
Change language