You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5. Những vấn đề phương pháp luận lịch sử văn học<br />
một phong trào lớn đã thất bại 1 hay vì một cuộc chiến tranh Ba mươi năm nào đó cả. Do<br />
cái vị trí biệt lập của nó, và cũng còn do những điều kiện thiên nhiên nữa, nước Nauy đã tụt<br />
lại phía sau, nhưng trạng thái chung của nó hoàn toàn tương ứng với những điều kiện sản<br />
xuất của nó, và vì thế đó là một trạng thái bình thường...<br />
Người nông dân Nauy chưa bao giờ là nông nô cả, và điều đó khiến cho quá trình phát<br />
triển càng giống như ở Cat-tin với một bối cảnh khác hẳn. Người tiểu tư sản Nauy là con đẻ<br />
của người nông dân tự do, và do đó, họ là con người thật sự so với người tiểu tư sản Đức sa<br />
đọa. Và dù cho những vở kịch của Ibxen chẳng hạn có những thiếu sót như thế nào chăng<br />
nữa, thì chúng càng phản ánh trước mắt chúng ta một thế giới tuy có tính chất tiểu tư sản<br />
và tư sản loại trung, nhưng vẫn không thể nào đem so sánh với thế giới Đức. Đó là một thế<br />
giới trong đó con người vẫn có tính cách và sức chủ động, trong đó con người hành động, tuy<br />
nhiên khi một cách kỳ quặc nếu xét theo quan điểm và khái niệm nước ngoài, nhưng vẫn là<br />
hoạt động độc lập. Tôi muốn rằng, những chuyện như thế nên nghiên cứu cho kỹ đã rồi hãy<br />
phê phán”.<br />
Đoạn trích chỉ là phần cuối trong bức thư của Ăngghen, song rất đáng chú ý. Ăngghen<br />
luôn vạch ra trong thư rằng sự đánh giá mĩ học không đúng về kịch của Ibxen và về những<br />
nhân vật mà ông ta xây dựng, sự đánh giá đó có thể không phù hợp với cách hiểu của Ibxen<br />
về hoàn cảnh xã hội - lịch sử. Trong các vở kịch của mình Ibxen đã tạo ra một loạt nhân vật<br />
nam và nữ rất dũng cảm, có sức chủ động, và biết hành động độc lập, tuy có thể là kỳ quặc,<br />
“theo quan điểm những khái niệm nước ngoài”. Giải thích thế nào tình hình trong kịch Ibxen<br />
có hiện tượng các nhân vật có tính cách dũng cảm và chủ động, không hề giống các nhân vật<br />
của những nhà viết kịch Đức cùng thời? Theo quan điểm của Ernxt giải thích những thành<br />
công về mĩ học của kịch Ibxen, thì những nét tích cực của các nhân vật của ông ta là không<br />
thể được bởi vì đối với Ernxt, những nhân vật này hoàn toàn chỉ là những kẻ “tiểu tư sản”<br />
được đặt ra, chỉ là những biểu tượng của sự tầm thường có tính xã hội. Ở khía cạnh khác,<br />
những nhà phê bình tiểu tư sản những năm 80 và 90 đã bảo vệ và tuyên truyền tính kịch<br />
Ibxen ở Đức, và trái với Ernxt, họ đánh giá rất cao tính cách của các nhân vật của Ibxen,<br />
nhưng trong vấn đề này họ đem gắn với những tư tưởng của Ibxen với những tư tưởng của<br />
Karlây, của Nítsơ, của những kẻ tuyên truyền cho lý thuyết cá nhân tư sản hiện đại khác.<br />
Điều này dẫn đến sự xuyên tạc ý nghĩa chân chính của sáng tác của nhà văn Nauy vĩ đại.<br />
Việc phân tích những đặc điểm phát triển lịch sử cụ thể của Nauy cho phép Ăngghen giải<br />
thích các “tính cách” và “sự chủ động” vốn là bản chất của các nam và nữ nhân vật của Ibxen<br />
và đồng thời dẫn đến ranh giới phân biệt các nhân vật của Ibxen với các hình tượng văn học<br />
trong đó những tư tưởng và tâm trạng cá nhân - phản động theo kiểu Nítsơ được thể hiện.<br />
Sự khác nhau giữa tư chất tâm lý - tư tưởng của nhân vật Ibxen và của các nhân vật văn<br />
học cuối thế kỷ XIX đầu thế kỷ XX được Plêkhanốp tiếp tục phát triển trong bài báo nổi<br />
tiếng về Ibxen (1906 - 1908). Ở đây Plêkhanốp đã phân tích thế giới quan của Ibxen, và chỉ<br />
ra những thiếu sót của ông ta. Đồng thời tiếp sau Ăngghen, Plêkhanốp đã đối lập những<br />
hình tượng nhân đạo của kịch Nauy với những hình tượng “nhân vật tiểu tư sản” trong văn<br />
học thời kỳ đế quốc phản động.<br />
92<br />
2 <br />
1 Ăngghen có ngụ ý nói tới cuộc chiến tranh nông dân vĩ đại ở Đức.
Change language