Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Khi nghiên cứu vai trò của những truyền thống khác nhau trong lịch sử phát triển tư<br />
tưởng, Mác và Ăngghen khẳng định rằng không tồn tại truyền thống tư tưởng trung gian.<br />
Rất nhiều tập quán của “những thế hệ đã chết” trong điều kiện xã hội có đối kháng giai cấp<br />
giống như “cơn ác mộng” đè nặng lên “trí tuệ của những người đang sống”. Nhiều tập tục<br />
bảo thủ giống nhau luôn luôn đóng vai trò phản động trong quá khứ và tiếp tục giữ vai trò<br />
ấy trong thời đại chúng ta. Những tập tục đó đóng vai trò những nhân tố kìm hãm hoặc phá<br />
hoại sự vận động tiến lên phía trước của lịch sử. Ăngghen cho rằng những tập tục đó là “cái<br />
phanh vĩ đại” là “sức ỳ trong lịch sử”. Cùng với những ý tưởng xã hội, trong văn học và trong<br />
nghệ thuật còn tồn tại những truyền thống vĩ đại và tốt đẹp, tiên tiến và cách mạng, thúc<br />
đẩy sự phát triển của xã hội, tạo điều kiện cho sự tiến bộ và dung lượng lịch sử của văn hóa.<br />
Nhiệm vụ nghiên cứu vai trò truyền thống tư tưởng và văn học theo quan điểm lịch sử<br />
văn học mác xít hoàn toàn khác hẳn với nhiệm vụ nghiên cứu chúng bằng khoa học tư sản<br />
về văn học. Khoa học lịch sử - văn học tư sản trong thời đại Mác, Ăngghen và trong thời đại<br />
ngày nay, dựa vào phương pháp luận khoa học duy tâm, thường thấy nhiệm vụ của mình<br />
chỉ là ở chỗ xác định được sự khác nhau trong quá trình lịch sử văn học, sự kế thừa về nghệ<br />
thuật hay là về tư tưởng đã xác định, là ở chỗ nhận thấy vai trò của truyền thống này hay<br />
truyền thống khác trong tác phẩm của một nhà văn hoặc của một trường phái văn học. Đối<br />
với khoa học mác xít, xác định được vai trò của những truyền thống này hay truyền thống<br />
khác trong tác phẩm của nhà văn nào đó không phải là đã hoàn thành công việc mà mới chỉ<br />
là một trong những điểm khởi đầu của việc nghiên cứu lịch sử văn học. Bởi vì những truyền<br />
thống được nghệ sĩ kế thừa không phải là sự “trung gian” giữa thẩm mỹ và xã hội. Những<br />
truyền thống ấy luôn luôn mang trong mình nội dung xã hội - lịch sử nhất định - tiên tiến<br />
hay lạc hậu, tiến bộ hay phản động. Ngay khi chỉ giải thích nội dung khách quan tiến bộ hay<br />
phản động của truyền thống văn học, tư tưởng nào đó, khoa học mác xít có thể đấu tranh<br />
thắng lợi chống sự phản động để cho những truyền thống nghệ thuật và thẩm mỹ tốt đẹp và<br />
tiến bộ có tính chất lịch sử trong văn học và nghệ thuật được tồn tại và phát triển.<br />
Trong cuộc đấu tranh với các nhà lịch sử văn hóa tư sản, Mác và Ăngghen chứng minh<br />
rằng không những không thể có sự tồn tại của những truyền thống lịch sử “trung gian”, mà<br />
còn không có cả những mầm mống xã hội lịch sử “trung gian” đã hấp thụ và nhận những<br />
truyền thống đó. Trong xã hội tồn tại nhiều tầng lớp xã hội khác nhau, mối quan hệ giữa<br />
những người đại diện cho văn học và chính trị của những giai cấp đó đối với những truyền<br />
thống phát triển nghệ thuật và văn hóa quá khứ của loài người là không thể đồng nhất. Mối<br />
quan hệ đó phản ánh sự khác nhau, tồn tại trong quyền lợi kinh tế, địa vị xã hội, trong trạng<br />
thái tâm lý và tâm trạng của những giai cấp đó. Để cho truyền thống văn hóa và thẩm mỹ<br />
đã xác định, được các nghệ sĩ hoặc một khuynh hướng lĩnh hội, để cho truyền thống ấy ảnh<br />
hưởng đến sự phát triển của các nghệ sĩ và khuynh hướng đó, truyền thống ấy phải phù hợp<br />
với chiều hướng này hay chiều hướng khác của những yêu cầu xã hội của một xã hội, và nhờ<br />
sự phát triển đó, truyền thống ấy có thể đóng góp trong những điều kiện mới bằng vũ khí tư<br />
tưởng của cuộc đấu tranh giai cấp. Việc nắm vững truyền thống văn hóa, thẩm mỹ này hoặc<br />
truyền thống kia trong lịch sử văn học không phải là quá trình thụ động mà là một quá trình<br />
tích cực. Những truyền thống văn hóa và thẩm mỹ luôn luôn biến đổi, tích cực cải biến hoặc<br />
làm quen với những yêu cầu của thời đại mới và mức độ mới của cuộc đấu tranh giai cấp.<br />
Trong nhiều trường hợp, những truyền thống văn hóa này bị đồng hóa bởi các giai cấp phản<br />
97
Change language