Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
nguyên nhân đó không phải do chỗ yếu trong thế giới quan của Háccơnet mà do không hiểu<br />
sâu sắc về các nguyên tắc của nghệ thuật hiện thực. Như đã nhận xét ở trên, Háccơnetxơ đã<br />
ghi dưới đầu đề cuốn sách của mình là: “Một câu chuyện hiện thực”. Song chủ nghĩa hiện thực<br />
trong cách hiểu của Háccơnetxơ cũng như trong cách hiểu của nhiều người cùng thời với bà,<br />
mà quan điểm đối với chủ nghĩa hiện thực đã được hình thành dưới ảnh hưởng của những<br />
tuyên ngôn thẩm mĩ của Dôla và những người đi theo ông, có nội dung là, theo Ăngghen, sự<br />
“chân thực của các chi tiết”, tức là dựng lại đời sống sinh hoạt, các hoàn cảnh và nói chung<br />
các mặt bên ngoài của đời sống một cách đáng tin cậy như một thiên thời sự vậy. Cách hiểu<br />
hẹp hòi này về chủ nghĩa hiện thực, xem chủ nghĩa hiện thực như là “sự chân thực của các<br />
chi tiết” và hoàn cảnh bên ngoài, đã bị Ăngghen phê phán trong bức thư của mình. Ăngghen<br />
viết: “Theo tôi, ngoài chi tiết chân thực, chủ nghĩa hiện thực còn đòi hỏi một sự tái hiện chân<br />
thực những tính cách điển hình trong những hoàn cảnh điển hình”. Khi nhận xét “các tính<br />
cách trong truyện của Háccơnetxơ là “khá điển hình trong những giới hạn ở đó những tính<br />
cách ấy hành động”, Ăngghen cho rằng những giới hạn này là quá hẹp bởi vì bà không biết<br />
vẽ nên trong tác phẩm của mình những hoàn cảnh điển hình của đời sống xã hội đang bao<br />
quanh nhân vật và bắt họ hành động.<br />
Việc Ăngghen chỉ ra tầm quan trọng của chủ nghĩa hiện thực là phải diễn tả những tính<br />
cách và hoàn cảnh xã hội điển hình có ý nghĩa lớn lao đối với chủ nghĩa hiện thực. Đồng<br />
thời, cần nhấn mạnh rằng, khi nói về hoàn cảnh điển hình, Ăngghen không chỉ muốn nói về<br />
sự tổng hợp của nhiều hoàn cảnh khác nhau đang tác động đến cuộc đời của nhân vật, mà<br />
trước hết nói về những hoàn cảnh lịch sử cơ bản đang tác động quyết định đến toàn bộ cuộc<br />
sống xã hội và quyết định việc hình thành tính cách mỗi con người, cụ thể là nói về những<br />
điều kiện vật chất do đời sống xã hội tạo nên, không phụ thuộc vào ý chí và nhận thức của<br />
con người.<br />
Con người tự sáng tạo ra lịch sử của mình. Nhưng con người sáng tạo ra lịch sử của mình<br />
dưới tác động của những hoàn cảnh khách quan, không phụ thuộc vào ý chí của mình, bởi vì<br />
mục đích và nội dung của những hoạt động của con người lại phụ thuộc vào cuộc đấu tranh<br />
giai cấp do điều kiện của cuộc sống xã hội quy định. Ăngghen nói rằng bằng ngôn ngữ mĩ<br />
học khi đưa ra ý kiến về sự phụ thuộc của những tính cách điển hình vào hoàn cảnh điển<br />
hình, bắt họ phải hành động: luận điểm chung của chủ nghĩa duy vật lịch sử cho rằng, mọi<br />
người làm ra lịch sử của mình không phải trong những hoàn cảnh mà họ có thể lựa chọn<br />
được, mà những hoàn cảnh này là được xác định bởi điều kiện vật chất xã hội, bởi bước tiến<br />
triển của cuộc đấu tranh giai cấp. Việc thể hiện hiện thực cuộc sống là không thể làm được,<br />
nếu như người nghệ sĩ không hiểu được sâu sắc những hoàn cảnh lịch sử cụ thể đã tác động<br />
đến tâm lý và hành vi của nhân vật. Khi tách rời tính cách và hoàn cảnh, việc nhà văn không<br />
hiểu mối liên hệ giữa tâm lý nhân vật của mình với những điều kiện khách quan xung quanh<br />
đã quyết định sự hình thành tâm lý đó, sẽ không cho phép họ diễn tả đúng đắn những tính<br />
cách này ngoài một phạm vi nhỏ hẹp của những quan hệ cá nhân ít hay nhiều tách biệt, và<br />
không cho phép họ diễn tả được đúng đắn vai trò lịch sử của các giai cấp khác nhau trong<br />
đời sống xã hội.<br />
Không chỉ nhiều nhà văn hiện thực thế kỷ XIX mà cả những nhà khai sáng thế kỷ XVIII<br />
cũng đã cho rằng: “tính cách” con người hình thành dưới ảnh hưởng của “hoàn cảnh”. Cuộc<br />
57
Change language