Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

102 Jolanta Sułek, Lech Tołkacz Środowiskowe aspekty wzrostu dostępności portu Szczecin...103Pomimo że przepływ wody nanosi najwięcej rumowiska w postaci zawiesiny 6 , toPomimo że przepływ wody nanosi najwięcej rumowiska w postaci zawiesinyktóry6 , to czynnikiem, wpływa na który kształtowanie wpływa na kształtowanie jego koryta, jest jego rumowisko koryta, jest rumowisko wleczone 7 . Prowadziczynnikiem,ono do znacznego wleczone 7 . spłycenia Prowadzi ono przekrojów do znacznego koryt spłycenia cieków wodnych przekrojów poprzez koryt cieków ich zamulanie. wodnychpoprzez ich zamulanie.Zamulanie można podzielić na lokalne – pochodzenia miejscowego, i zamuleniaZamulanie można podzielić na lokalne – pochodzenia miejscowego, i zamuleniazewnętrznego. pochodzenia zewnętrznego. Główną przyczyną Główną przyczyną zamuleń zamuleń lokalnych lokalnych jest obrywanie jest się ipochodzeniausuwanieobrywaniebrzegów rzeksię i usuwaniei stokówbrzegówkanałówrzekpodwodnych.i stoków kanałów podwodnych.rzek i kanałów łączących. W pierwszym przypadku może on przyjmować wartościod 10–12%; w drugim – od 1–4% 8 .Pogłębienie toru wodnego Szczecin – Świnoujście z 10,5 m do 12,5 m musiwięc skutkować:– koniecznością usunięcia z den jego poszczególnych odcinków około1 000 000 m³ urobku na każde 10 m ich szerokości,– zwiększoną potrzebą dodatkowego – w stosunku do stanu obecnego – usuwaniazamuleń w ramach prac utrzymaniowych o objętości sięgającej w skalirocznej od 80 000 do 100 000 m³ na każde 10 m szerokości toru; będzie tooczywiście wymagało zwiększenia (w stosunku do stanu obecnego) nakładówfinansowych przeznaczanych na utrzymanie żeglowności toru.Według wybranych ofert 9 usunięcie 100 000 m³ namułu kosztuje około1 300 000 zł.2. Skutki środowiskowe pogłębiania toru wodnego1 – pierwotna linia dna i skarp; 2 – przekrój obrywu; 3 – naniesiona warstwa namułu;1 – pierwotna linia 4 – dno dna akwenu; i skarp; 5 – 2 powierzchnia – przekrój wody; obrywu; 6 – kanał 3 – naniesiona podwodny; 7 warstwa – poziom namułu; dna akwenu; 4 – dno akwenu; 5 –powierzchnia wody; 68– kanałpoziompodwodny;dna kanału;79 –teoretycznapoziom dnagłębokośćakwenu;kanału8 –podwodnego.poziom dna kanału; 9 – teoretycznagłębokość kanału podwodnego.Rys. 2. Schemat tworzenia się zamulania lokalnego kanału podwodnegoRys. 2. Schemat Źródło: P. tworzenia Szawernowski, się zamulania Z. Tyszka, Roboty lokalnego pogłębiarskie kanału podwodnegośródlądowe i morskie, t. I,Warszawa 1955, s. 51.Źródło: P. Szawernowski, Z. Tyszka, Roboty pogłębiarskie śródlądowe i morskie, t. I,Warszawa 1955, s. 51.Dynamika zamulania lokalnego ustaje wraz z upływem czasu na skutekDynamika wytworzenia zamulania się stanu lokalnego równowagi. ustaje Natomiast wraz zamulanie z upływem zewnętrzne czasu na trwa skutek permanentniew czasie. Roczny stopień zamulania wzrasta wraz ze wzrostem głęboko-wytworzeniasię stanuścirównowagi.dokonanegoNatomiastpogłębienia.zamulanieJego procentowyzewnętrznewskaźniktrwa–permanentniewyrażony stosunkiemw czasie. Rocznystopień zamulania objętości osadów wzrasta tworzonych wraz ze w wzrostem określonym głębokości czasie do dokonanego pierwotnej objętości pogłębienia. Jegowykopu – jest znacznie wyższy dla kanałów podwodnych niż dla pogłębianychprocentowy wskaźnik – wyrażony stosunkiem objętości osadów tworzonych w określonymczasie do pierwotnej objętości wykopu – jest znacznie wyższy dla kanałów podwodnych niżdla pogłębianych rzek i kanałów łączących. W pierwszym przypadku może on przyjmować6Zawiesina – konsystencja tworzona przez cząsteczki gruntu oderwane od dna i niesione naznacznej wysokości nad dnem.wartości od 10–12%; w drugim – od 1–4% 8 .7Rumowisko wleczone jest tworzone przez przetaczające się i ślizgające się po dnie cząsteczkibez ich przemieszczania w kierunku pionowym.Pogłębienie toru wodnego Szczecin – Świnoujście z 10,5 m do 12,5 m musi więcskutkować: koniecznością usunięcia z den jego poszczególnych odcinków około 1 000 000 m³urobku na każde 10 m ich szerokości,Poza wymogami większej pracochłonności, a także większej kosztochłonności,które stanowią konsekwencje pogłębiania toru wodnego, skutkitej działalności wpływają także na środowisko obszaru ujścia Odry i ZalewuSzczecińskiego 10 . W miejscach wartościowych przyrodniczo tworzone są polaodkładcze (pola refulacyjne), stanowiące miejsca nasypowe urobku pochodzącegoz pogłębianego toru. Ze względu na stosowane technologie, w tym transportuurobku: szalandami lub pływającymi rurociągami, miejscem sytuowaniatych pól są akweny stanowiące bezpośrednie otoczenie toru. Wchodzą onew specjalny obszar programu Natura 2000 „Ujście Odry i Zalew Szczeciński”o numerze identyfikacyjnym PHL 320018. Program Natura 2000 z założenia niewyklucza działalności gospodarczej na obszarach nim objętych. Jednak każdyz tych obszarów ma swoją graniczną możliwość tolerancji na rzecz tej działalności.Na dnie Zalewu Szczecińskiego znajdują się między innymi pola odkładczefunkcjonujace pod nazwami:– pole D o powierzchni 90,5 ha,– pole Mańków,8Źródło: P. Szawernowski, Z.Tyszka, op.cit., s. 55.9MOEBIUS – BAU Polska Sp. z o.o.10Instytut na Rzecz Ekorozwoju – portal informacyjno-edukacyjny – NATURA 2000.