Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

48 Agnieszka Malkowska Natura 2000 a rybołówstwo Zalewu Szczecińskiego49W maju 2007 roku Komisja Europejska opublikowała wytyczne 11 wspierającewładze krajowe i zachęcające je do ustanowienia morskich obszarów chronionychw ramach dyrektywy siedliskowej i dyrektywy ptasiej. Według unijnychwytycznych, ochronie w obrębie wód morskich w ramach programu Natura 2000podlegają:a) siedliska – piaszczyste ławice podmorskie trwale przykryte wodą o niewielkiejgłębokości, estuaria, muliste i piaszczyste płycizny odsłaniane w czasieodpływu, laguny przybrzeżne, duże i płytkie zatoki oraz rafy;b) ptaki – kormorany, wydrzyki, mewy, rybitwy, alki, nury, perkozy, kaczki;c) ssaki – morświn, foka szara, foka pospolita, foka obrączkowana (nerpa);d) ryby – minóg morski, minóg rzeczny, aloza, parposz.Wyznaczone obszary Natura 2000 w obrębie wód morskich mają być wzoremwdrażania zasad zrównoważonego rozwoju, czyli wykorzystywania przestrzenido harmonijnego życia człowieka przy jednoczesnym zachowaniu jejdziedzictwa przyrodniczego. Obowiązuje na nich tylko jeden ogólny zakaz dotyczącywywierania znaczącego negatywnego wpływu na przedmioty ochrony.Na obszarach Natura 2000 nie podlega ograniczeniu działalność gospodarcza,w tym rybacka i amatorski połów ryb, jeżeli nie oddziałuje znacząco negatywniena cele ochrony tej szczególnej strefy. Jednakże mogą pojawić się pewne ograniczenia,które będą zapisane w tak zwanych planach ochrony obszarów, a terminzakończenia ich opracowywania przewidywany jest na lata 2013/2014.4. Natura 2000 – bariera czy korzyści dla rybołówstwa zalewowegoZa potencjalne zagrożenia dla Zalewu Szczecińskiego i wyznaczonych tamobszarów Natura 2000 uważa się 12 :– zanieczyszczenia komunalne, rolnicze i przemysłowe,– zabiegi hydrotechniczne zmieniające przepływ wód rzecznych,– umacnianie brzegów powodujące zniszczenia roślinności przybrzeżnej,– duże inwestycje, w tym budowę elektrowni wiatrowych,11Wytyczne w sprawie ustanowienia sieci Natura 2000 w środowisku morskim.Zastosowanie dyrektywy siedliskowej i ptasiej, Komisja Europejska, maj 2007,http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/marine/docs/marine_guidelines_pl.pdf(20.04.2011).12J. Warzocha, Zalewy, w: Poradniki ochrony siedlisk i gatunków Natura 2000 – podręcznikmetodyczny, t. 1, J. Herbich (red.), Warszawa 2004, s. 43–44.– transport morski (kolizje, awarie statków),– inwazja gatunków obcych,– nieracjonalną gospodarkę zasobami rybnymi.Unikanie wymienionych potencjalnych zagrożeń i zastosowanie odpowiednichmetod ochrony bez wątpienia pozytywnie wpłynie na rybołówstwo.Jednak ze względu na podjęty temat opracowania szerszej analizie zostanie poddanezagrożenie związane z nieracjonalną gospodarką zasobami rybnymi. Jakometody ochrony w tym zakresie postuluje się 13 przede wszystkim współpracęmiędzynarodową (co wynika z położenia akwenu na terytoriach dwóch państw)oraz zarybienia.W praktyce nadzór nad wykonywaniem rybołówstwa na Wielkim Zalewiesprawuje Okręgowy Inspektorat Rybołówstwa Morskiego (OIRM) w Szczecinie.Na Małym Zalewie funkcję tę pełni Urząd Landu Meklenburgia-Pomorze Przednieds. Rolnictwa, Gospodarki Żywnościowej i Rybołówstwa (LALL MV) 14z siedzibą w Rostocku. Przed rokiem 1990 obie jednostki współpracowały zesobą w zakresie zarządzania rybołówstwem na Zalewie Szczecińskim. Wyrazemtego była podpisana umowa. Na przełomie lat 80. i 90. XX wieku współpracy tejzaniechano. Późniejsze próby jej nawiązania nie przyniosły oczekiwanych rezultatów.Obecnie OIRM w Szczecinie i LALL MV w Rostocku prowadzą jedyniewymianę informacji w zakresie danych połowowych i zmian w przepisach dotyczącychwykonywania rybołówstwa na akwenie.Brak koordynacji rzeczywiście pociąga za sobą negatywne skutki, któreprzejawiają się rozbieżnościami w przepisach prawnych dotyczących wykonywaniadziałalności rybackiej na tym samym przecież akwenie. Sytuacja tadoprowadziła do stanu, w którym zarządzanie zasobami ryb i ich ochrona nie sąw pełni efektywne. Dodatkowo rozbieżności w przepisach i ich egzekwowanierodzą konflikt pomiędzy polskimi i niemieckimi rybakami.Przełowienie to jeden z najważniejszych czynników mających negatywnywpływ na utrzymanie zrównoważonego rybołówstwa. Na zalewie nie ma określonychlimitów połowowych, z wyjątkiem połowów sportowo-rekreacyjnych(tzn. wędkarskich). W celu zachowania rybostanu w granicach biologicznie bezpiecznychustalane są między innymi tak zwane wymiary i okresy ochronne ryb.13Ibidem, s. 44.14LALL MV – Landesamt für Landwirtschaft, Lebensmittelsicherheit und Fisherei Mecklenburg-Vorpommern.