Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

324 Natalia Wagner Wykorzystanie wskaźnikowej analizy koniunktury gospodarczej ...325Składowe zbiorczych wskaźników koniunktury w USATabela 1Wskaźniki wyprzedzające1. Średnia tygodniowa liczba godzin pracy w przemyśle2. Średnia tygodniowa liczba nowych wystąpień o zasiłek dla bezrobotnych*3. Nowe zamówienia w przemyśle (w zależności od sektora produkcji zmienia się waga wskaźnika)4. Opóźnienia dostaw5. Liczba pozwoleń na budowę6. Notowania akcji na giełdach (Indeks S&P 500)7. Podaż pieniądza (M2)8. Oprocentowanie obligacji9. Wskaźnik oczekiwań konsumentów (comiesięczne badania ankietowe)Wskaźniki równoczesne1. Zatrudnienie poza rolnictwem2. Dochody osobiste wyłączeniem transferów3. Indeks produkcji przemysłowej4. Obroty w przemyśle i handlu* uwzględniana jest jego odwrotność; ujemna zmiana tego wskaźnika pozytywnie wpływa na indeks zbiorczyŹródło: The Conference Board Leading Economic Index for the United States, The ConferenceBoard, April 2011, s. 3.Prezentowane w tabeli 1 wielkości zostały dobrane przez jedną z najbardziejznanych instytucji zajmujących się oceną koniunktury na świecie - The ConferenceBoard 88 . Jej działalność w tym obszarze badań obejmuje przede wszystkimanalizę koniunktury gospodarczej w USA, a ponadto w kilku wybranych gospodarkachświata oraz strefy euro.Niektóre wskaźniki z tabeli 1 powtarzają się dla wielu krajów, ale nie jestto uniwersalny zestaw i widoczne są istotne różnice między dobieranymi zmiennymi.Na przykład wśród wskaźników cząstkowych indeksu wyprzedzającegodla Japonii uwzględniany jest czas pracy w nadgodzinach, liczba bankrutującychprzedsiębiorstw czy stopa wzrostu wydajności pracy. Z kolei w skład indeksuwiodącego gospodarki niemieckiej zaliczane są między innymi przychody przedsiębiorstworaz dochody z nieruchomości. Żaden ze wskaźników wymienionychdla gospodarki japońskiej i niemieckiej nie jest brany pod uwagę w przypadkuindeksu konstruowanego dla USA.8The Conference Board zajmuje się tą problematyką od ponad 90 lat; więcej na temat konstrukcjipublikowanych przez nią wskaźników zob. www.conference-board.org.Pewne zmienne powtarzają się w odniesieniu do wielu krajów. Przykłademwskaźnika pojawiającego się dla wszystkich krajów analizowanych przez TheConference Board, jest produkcja przemysłowa. W grupie wskaźników, którewymieniane są jako wyprzedzające, często znajdują się: indeksy cen akcji, wielkośćzamówień, poziom zapasów w przedsiębiorstwach czy liczba wydanychpozwoleń na budowę 9 .Wskaźniki tworzone są dla pojedynczych państw oraz dla grup krajów. Jestto uzasadnione oczywiście tylko w sytuacji, gdy cykle koniunkturalne państwobjętych badaniem są zbieżne. Grupą państw, która często jest opisywana zapomocą jednego wskaźnika, są państwa ze strefy euro. Tworzenie wspólnegowskaźnika dla kilku państw wiąże się z wieloma problemami natury metodologicznej.Jednym z nich jest kwestia znaczenia pojedynczych krajów dla gospodarkiEurolandu. Ze względu na różną wielkość gospodarek tworzących strefęeuro konieczne jest także zróżnicowanie udziału poszczególnych krajów wtworzeniu indeksu. Przykładowo OECD, konstruując wskaźnik dla strefy euro,największe znaczenie przypisuje Niemcom, Włochom i Francji. Ich znaczenieoceniane jest odpowiednio na poziomie 30,5%, 22,5% oraz 19,5% 10 . Wagipozostałych państw wahają się między 0,3% a 9,1%. W dobie kryzysu finansówpublicznych rola niektórych państw może ulec przewartościowaniu (np. Grecji),a założona z góry konwergencja cykliczności nie jest już taka oczywista.Inne instytucje badawcze zajmujące się analizą koniunktury także tworząwłasne zestawy zmiennych. Każda ma własną specyfikę i podejście do prowadzonychbadań. Przykładowo CESifo w większym stopniu niż inne instytutykorzysta z wyników badań ankietowych, tworząc wskaźnik klimatu koniunktury.Z kolei badania prowadzone przez OECD proponują konstruowanie wskaźnikanie tylko dla poszczególnych państw, ale także wspólnie dla krajów OECD. Praktycznezastosowanie indeksu policzonego dla tak szerokiej grupy krajów w celuoceny lub prognozowania fazy cyklu gospodarczego może budzić wątpliwości.Wśród branych pod uwagę zmiennych wymieniane są często takie, których wartośćmoże mieć związek z wielkością obrotów portowych. Przykładem może byćwolumen eksportu i importu, zaliczany do grona wskaźników równoczesnych dlawielu krajów.9Cyclical Indicators…, s. 16.10B. Arnaud, The OECD System of Leading Indicators: Recent Efforts to Meet Users’ Needs,CIRET Conference, Paris, October 2000, s. 12