Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

202 Krzysztof Luks Strategia aktywizacji nadbałtyckich regionów peryferyjnych ...203o prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych, a przed wejściem w życie ustawyo portach i przystaniach morskich 4 .Ocenia się, że podstawowy akt legislacyjny, jakim jest ustawa o portachi przystaniach morskich, który reguluje zasadnicze kwestie prawne, organizacyjnei finansowe dotyczące portów i przystani morskich, nie jest istotną barierąw ich rozwoju i nie odbiega zasadniczo od rozwiązań stosowanych w Unii Europejskiej.Jednak nie oznacza to, że jest bez wad, szczególnie w odniesieniu dolokalnych portów i przystani morskich (np. ustawa ogranicza swobodę działalnościgospodarczej podmiotu zarządzającego portem).Innym obowiązującym rozwiązaniem prawno-organizacyjnym, które negatywnieoddziałuje na ruch towarowy i turystyczny w polskich portach, są przepisyregulujące działanie i rozwój przejść granicznych 5 .Trzeba wymienić również ograniczenia, jakie hamują rozwój lokalnychportów i przystani, wynikające z braku środków finansowych. Inwestycje wrozwój portów są z reguły kapitałochłonne, w dodatku charakteryzują się długimokresem zwrotu. Ani urzędy morskie, ani gminy, na terenach których położonesą małe porty i przystanie morskie, nie dysponują wielkimi środkami. Nie wydajesię, żeby sytuacja szybko się miała zmienić.Dla uniknięcia dysproporcji w rozwoju portów konieczne jest zatem współdziałanieadministracji rządowej i podmiotów zarządzających portami lokalnymiw celu harmonizacji zamierzeń. Szczególnie istotne jest to w przypadku portówsamorządowych. Ich zarządy powinny wiedzieć, na co państwo stać w horyzonciekilku lat, aby uniknąć nieefektywnych inwestycji na swoim polu działania, tojest głównie infrastruktury portowej.Omówione powyżej bariery rozwoju lokalnych portów i przystani morskichmają zróżnicowany charakter. Część z nich można określić jako obiektywne lubniezmienne, na przykład czynniki historyczne” czy geograficzne. Znaczną częśćmożna zmienić łatwiejszymi lub bardziej złożonymi działaniami legislacyjnymi,a jeszcze inne wymagają czasu i cierpliwości.4Ustawa o portach i przystaniach morskich z 20 grudnia 1996 r., tekst jednolity, DzU 2010,nr 33, poz. 179.5W. Kuszewski, Lepiej nie znaczy dobrze, „Namiary na Morze i Handel” 2007, nr 11.4. Koncepcja aktywizacjiPodstawowym założeniem koncepcji aktywizacji lokalnych portówi przystani jest powiązanie rozwoju działalności gospodarczej w lokalnej skaliz intensywnym i szerokim wykorzystaniem istniejącej i/lub rozbudowywanejinfrastruktury portowej oraz maksymalizowaniem pożytków wynikającychz dostępu do morza. Ocenia się, że pomimo skomplikowanych czynników warunkującychich rozwój, polskie porty lokalne stopniowo przechodzą transformacjęi dostosowują się do zmienionych warunków prawnych i ekonomicznych. Procesten jest powolny i zróżnicowany, tak jak różne są poszczególne organizmyportowe i stopień determinacji lokalnych władz w zagospodarowaniu potencjałuportowego.Nakłady ponoszone na rewitalizację portów morskich i przystani są relatywniewysokie. Z badań wynika, że aby zwiększyć wykorzystanie kapitałochłonnejinfrastruktury portowej, konieczny jest rozwój kilku rodzajów produkcji lubświadczenie szerokiego wachlarza działalności tak, aby klienci (turyści, odbiorcyproduktów/usług) otrzymali w danej miejscowości wiązkę (pakiet) dóbr i usług.W badaniach określono, że współcześnie działalność portowa powinna byćzwiązana z sektorem tradycyjnych usług transportowych (usługi portowe, przewozytowarowe), usługami związanymi z obsługą turystyki, rybołówstwem bałtyckimoraz usługami opartymi na wiedzy i nowoczesnych technologiach. Kluczowymz ekonomicznego punktu widzenia jest taki rozwój działalności, który obejmowaćbędzie możliwie szeroki asortyment świadczonych usług/produkcji zapomocą dostępnej infrastruktury portu/przystani. W ten sposób korzyści skali(nie do uzyskania w większości małych portów morskich) zostaną zastąpioneprzez korzyści zakresu.Aktywizacja małych portów i przystani dokonywana według zasad ekonomiizakresu ma szansę zakończyć się sukcesem pod warunkiem, że:a) rozwój działalności gospodarczej oparty zostanie na idei tworzonych lokalnieklastrów, to znaczy łańcuchach komplementarnych i uzupełniających sięusług i rodzajów produkcji wykonywanych przez współpracujące ze sobąpodmioty prywatne i publiczne (samorządowe i państwowe);b) lokalne klastry w możliwie szerokim zakresie rozwijać będą związki funkcjonalnez podobnego rodzaju ośrodkami w innych miejscowościach i w tensposób uzyskiwać dodatkowe korzyści powstające w wyniku prowadzeniai rozwoju działalności w sieci powiązań gospodarczych (network economies).