Zeszyt naukowy - całość - Wydział ZarzÄ dzania i Ekonomiki Usług

322 Natalia Wagner Wykorzystanie wskaźnikowej analizy koniunktury gospodarczej ...323trami koniunktury, są w stanie lepiej odzwierciedlić wielowymiarowy charakteraktywności gospodarczej niż pojedyncze zmienne. Oddają istotną dla badaniakoniunktury kwestię uwzględniania zmian o szerokim zakresie przedmiotowym,czyli obejmującym wiele aspektów i dziedzin gospodarki. Do ich głównych cechcharakterystycznych zaliczane są 6 :– budowa oparta na danych statystycznych z różnych obszarów działalnościgospodarczej,– oparcie na modelach symptomatycznych, a nie na związkach przyczynowo-skutkowych,– wskazywanie na kierunek zmian, a nie na ich natężenie,– wykorzystanie do oceny bieżącego stanu koniunktury oraz krótkoterminowegoprognozowania,W analizach oprócz wskaźników ilościowych stosowane są także zmiennejakościowe. Wskaźniki jakościowe, związane z testami koniunktury, opierają sięna wykorzystywaniu danych pozyskiwanych na drodze systematycznie przeprowadzanychankiet. Badania ankietowe muszą być prowadzone w regularnychodstępach czasu, najczęściej co miesiąc lub co kwartał. Ankiety, w zależnościod celu badań, mogą być kierowane do gospodarstw domowych bądź przedsiębiorstw.Dzięki kierowaniu ankiety do określonej grupy podmiotów, wybranejwedług założonego kryterium, możliwe jest analizowanie sytuacji w precyzyjniezdefiniowanych obszarach, na przykład w przemyśle, transporcie, budownictwie,handlu, sektorze bankowym i tym podobnych.Zbieranie informacji o stanie koniunktury, poszukiwanie najlepszych zmiennychi publikowanie wyników badań z tego obszaru powinno być traktowane jakoproces wymagający ciągłego doskonalenia. Zmienne ilościowe, które raz zostaływybrane jako wskaźniki cząstkowe, powinny podlegać nieustannej kontrolii w konsekwencji indeks zbiorczy powinien być modyfikowany. Proces tworzenianajlepszego wskaźnika zbiorczego z założenia nigdy się nie kończy. Przyczynąsą nieustanne zmiany obserwowane w obszarach istotnych dla tego typu badań.Wśród nich można wymienić między innymi: zmianę struktury gospodarki(a przez to także znaczenia poszczególnych wskaźników), zmianę definicji kategoriiekonomicznych, doskonalenie metod statystycznych i sprawozdawczości(dostępności danych w odpowiednich przekrojach).Inną z przyczyn, która w ostatnich latach istotnie wpływa na zachowaniesię zmiennych i może oddziaływać na ich charakter, jest globalizacja gospodarki.Badania dowodzą, że często zmienne, które jeszcze 15 lat temu sprawdzały sięw roli wskaźników wiodących bądź równoczesnych, obecnie tracą swoje właściwości.Powodów zmiany natury szeregów czasowych upatruje się w pogłębiającychsię międzynarodowych powiązaniach finansowych i handlowych 7 .Wymienione przyczyny sprawiają, że niemożliwe jest stworzenie listyzmiennych, która bezwzględnie obowiązywałaby dla wszystkich krajów. Pomiędzygospodarkami obserwowane są zbyt duże różnice w zachowaniu się zmiennych.Jest to przyczyną, dla której unika się stosowania uniwersalnego zestawuzmiennych, choć nie wyklucza istnienia analogii, które można wykorzystać przykonstrukcji wskaźników.W tabeli 1 przedstawiono elementy składowe dwóch zbiorczych indeksówkoniunktury w USA: wyprzedzającego i równoczesnego. Każdy wskaźnik mawpływ na ostateczną wartość indeksu, choć znaczenie pojedynczych wskaźnikówjest zróżnicowane. Poprzez nadanie im wag decyduje się o tym, jaki mają udziałw kształtowaniu indeksu zbiorczego. Niemal wszystkie uwzględniane zmiennemają charakter ilościowy. Jedynie jeden wskaźnik wyprzedzający – wskaźnikoczekiwań konsumentów - jest pozyskiwany za pomocą badań ankietowych.6G. Kowalewski, Zarys metod badania koniunktury gospodarczej, Wrocław 2005, s. 50.7F. Fichtner, R. Rüffer, B. Schnatz, Leading Indicators in a Globalised World, ECBWorking Paper, No 1125, 2009.