Nr 249, marzec 1975 - Znak

ZDARZENIA - KSII\ZKI - LUDZIEmum non nocere". "Nowa teoria musi bye co najmniej tak dobr a,jak poprzednia. Winna ona spelniac te wszystkie funkcje, ktorerdo'brze spelniala jej poprzedniczka. Uczeni post~pujq ostrozniej nizpolitycy. Zanim wzniosq okrzyk: Umarl krol, niech zyje krol! ­skrupulatnie badajq, czy nowa wladczyni potrafi spelniac tewszystkie funkcje, ktore z powodzeniem wypelniala jej poprzedniczka.Jest to zresztq warunek konieczny, ale nie wystarczajqcy.Od nowej teorii wymaga si~ ponadto, aby oparte na niej prognozydawaly wyniki bardziej zgodne z doswiadczeniem, albo aby mozna bylo na jej podstawie przewidywac nowe, nieznane dotqd fakty,albo by tlumaczyla te anomalie, wobec ktorych jej poprzedniczkabyla bezsilna". (s. 231).Inne rozprawy wyst~pujqce w zbiorze majq bqdz charakter historyczny - zajmujq si~ korespondencjq m i ~dzy konkretnymi(dawniejszymi) teoriami fizycznymi, bqdz charakter formalny ­poslugujq si~ sformaHzowanq teoriq modeli. Wypada podkreslic, zeta ostatnia zostala rozbudowana w duzej mierze przez polskich 10­gikow, w szczeg61nosci przez Mariana Przel~ckiego (Warszawa)i Ryszarda Wojcickiego (Wroclaw). W niektorych rozprawach wyraz.niedaje si~ zauwazye styl pracy tych dwoch myslicieli. Wymienmyjeszcze pozostalych autorow prezentujqcych swoje pracew tym interesujqcym tomie. Sq to: Andrzej Lewenstam, Michal Sicinski,Jan Zytkow, Waclaw Mejbaum, Wojciech 'Garstka, TadeuszNadel-Turonski, Wiktor Niedzwiedzki.Wydaje si~, ze tom' stanowi dose dobry przekroj przez wspolczesnqpolskq filozofi~ nauki. Choc nie wszystkie nazwiska z tegoterenu pojawiajq si~ w spisie tresci; zeby wspomniec, na przyklad,Stefana Amsterdamskiego (a utora interesujqcej ksiqzki 0 filozofiirozwoju nauki, pt.: Mi~dzy doswi adczeniem a metafizyka,) czyZdzislawa Augustynka. Zgodnie z dobrymi tradycjami polskiej 10­giki matematycznej, dominujq u nas tendencje do czysto forma1­nego traktowania zagadnien metodologicznych. W przeciwienstwiejednak do popperowskiego, klasycznego juz, analizowania nauki"w stanie gotowym", buduje si~ logiczne modele nauki "w stanierozwoju". Nie bra k wszakze autorow 0 podejsciu prakseologicznym,socjologicznym i psychologicznym. A nawet u "logistow" t easpekty r owniez cz~sto si~ pojawiajq.Cala ksiqzka napisana jest wyraznie z pozycji filozofii marksistowskiej.Wydaje si~ jednak, ze warstwa marksistowska nie jestistotrla dla pr zeprowadl2Janych analiz. Nic zresztq dziwnego, mect:ooologicznezagadnienia rozwoju nauki Sq mniej zwiqzane z swiatopoglqdemfilozoficznym niz np. tezy ontologiczne. Wielu autorow,reprezentowanych w ksiqzce, dopatruje si~ pewnego styku pomi~dzymarksistowskq teoriq prawdy-procesu a faktem, ze post~p367