Nr 249, marzec 1975 - Znak

MI ~DZV WARSZAWA A PETERSBURGIEMna - jak mozna sqdzic - piastowany zamysl: zwrocil si~ mianowiciedo dawnego ambasadora rosyjskiego w War szawie OttonaStackelberga, obecnie przebywa jqcego na placowce w Sztokholmie,z pro.sbq 0 posrednidwo do imperatorowej ' .Zwazywszy atmosfer~, w jakiej mialy miejsce ostatnie kontaktykrola z ambasadorem w 1789 roku 5, z ktorych Stackelberg wyszedlz uczuciem gl~boko zranionej ambicji (odwolany zostal z Warszawyprzez imperatorowq, gdy krol poskarzyl si~ wreszcie na jego zbytagresywne naciski polityczne), uznac trzeba, ze byl to pomysl zupclnieporoniony. W dodatku sposoby, jakimi krol w tym wypadkusi~ posluZyl, jeszcze pomniejszaly powag~ tego kroku. Jak wiadomo,Stackelberg nie nalezal do ludzi stroniqcych od uciechi w cil:lgu 17 lat swojego po'bytu w Polsce nawiqzywal romansez licznymi damami polskimi. Te dawne ambasadorskie liaisons decoeur wydaly si~ Stanislawowi Augustowi uzytecznym narz~ziempozyskania jego sympatii dla sprawy polskiej w roku 1792. Takwi~c, poza wlasnym listem do Stackelberga i przekazanym na j'egor~e listem do imperatorowej (0 tresci do dzisiaj nieznanej), StanislawAugust wyslal do Sztokholmu takZe listy, do napisania ktorychzobligowal trzy damy: siostr~ swojq Elzbiet~ Branickq, zon~ marszal'kanadiWocnego Kazimier2Ja Raczynsikiego, oraz oslawionq wieloletniqkochank~ Stackelberga - Helen~ z Przezdzieckich RadziwilloWIl.Wszystkie te listy poszly pruskimi szlakami pocztowymi,na adres jednego z dom6w bankierskich w Sztokholmi"e II. Zadnychpozytywnych skutk6w oczywiscie nie mialy. Stackelberg na blaganiakrolewskie w ogole nie odpowiedzial. Mozna natomiast sqdzic,ze wiadomo.sc 0 tej pr6bie d{)tarla rychlo d{) Petersburga, z niezbytprzychylnym zapewne komentarzem.Tymczasem dnia 31 maja nastl:lpilo w Petersburgu wydarzenie,kt6r e stalo si~ najistotniejszll przyczynll wystqpienia przez krolaW dniu 22 czerwca z oficjalnll propozycjll wobec imperatorowej.Mianowicie dnia 31 maja wieczorem, na przyj~ciu dyplomatycznymw domu posla brytyjskiego Whitwortha, posel polski Augustyn Deboliodbyl dluZSZIl rozmow~ z ksic:ciem de Nassau, cieszqcym si~opiniq jednego z najbardziej zaufanych zausz,i1ikow Katar zyny II.Nassau mowB: "Choc imperatorowa mocno jest urazona na krola,z tym wszystkim, jakem to m6g1 pomiarkowac z ostatniej tej monarchinize mnll konwersacji, kr61 ujlllby jq znowu za serce, gdybys i~ do niej udal; bo powiedziala nawet, ze ona b~dzie til, ktora b~dziejeszcze utrzymywac krola. - Konkluzja ksiE:cia de Nassau by­• Lucchesinl do Fryderyka Wilhelma II 2 VI 17112, Archiw um TN Merseburgu,j. w., k. 196 verso.I W. Kalinka, Sejm Czteroletnt, I, Krak6w 1880, s. 512-519.I Lucchesinl II VI 1792, Archlwum w Merseb urgu, j.w., k. 2U verse.321