Nr 249, marzec 1975 - Znak

•llOHDAN CYWltilSKIrodowe nie mialy nic wspolnego z zasadami demokratycznymi i ideamihumanitarnymi, sprawa nasza bylaby rownie jak dzis dobra,prawo nasze rownie swi~te . C..) Legitymowanie tego patriotyzmu,wynajdowanie mu koligacji ideowych poniza jego godnose." Niemyl~ si~ chy'ba jednak twierdzqc, ze jest to jedyne tak drastycznesformulowanie w bogatej pUblicystyce tego z trzech wielkich tworcowLigi Narodowej, ktory do konca nie chcial porzucie szacunkudo imponderabiliow. Generalna linia jego tworczosci, nie tylkewczesnej, przedligowej, ale i tej z Przeglqdu Wszechpolskiego i Polaka,jest nieustannq walkq takZe i 0 sprawy humanitarne i 0 deffiokratyczne.Zwiq'Z8.l1Y ideq narodowq z autorem Egoizmu narodowegowobec etyki - Zygmuntem Balickim i z Romanem Dmowskim,wyst~pujqcym przeciwko "etyzmowi politycznemu", byl Poplawskiw lonie kierownictwa Ligi hamuIcem ewolucji ku nacjonalizmowi.Wolal'bym zatem widziee w roli przykladu porzucaniaimpondera,bi1iow dla a'bsolutyzacji interesu narodowego ktoregosz tamtych dwoch tworc6w obozu.Sam natomiast fenomen tej postawy jest bardz.o wazny dla caloscirozwazan. Skrystalizowal si~ on najwyrazniej w postaci RomanaDmowskiego. W momencie zaj~cia przezen czolowego miejscana scenie polskiej mysli politycznej - mysl ta zatraca nie tylkoszacunek dla impondera'biIiow, ale i wi~kszoSe poprzednio opisywanychcech: przestaje bye lriteracka, quasi-n~lig i:jna, mOl'iaJizm zastqpionyjest wyraznym pragmatyzmem, kapital podmiotowoSci IPolitycznejspr~Zony w swiadomosci usiluje Dmowski wykorzystacw sferze faktow. Ten wielkiej klasy polityk jest jednak zaprzeczeniemcalej XIX-wiecznej tradycji polskiej mysli politycznej i ogoloceniesprawy polskiej z imponderabili6w jest tego wymownymprzykladem. Tq drogq w polskiej mysli poIitycznej tradycyjnemupatriotyzmowi jest przeciwstawiona alternatywa nacjonalizmu. Alternatywazlowieszcza.Powrocmy w wiek dziewi~tnasty, w atmosfer~ szacunku dla wartosciw polityce polskiej. Mi~dzy biegunami doktrynerstwa i lekcewazeniaimponderabili6w wyznaczajq Karpinski i Kr61 optymalnyzloty srodek, w ktorym wartosci pozanarodowe w organiczny sposobl'lczq si~ ze spraWq polsk'l. Przykladow takiej rownowagi i wlasciwejhierarchii jest w ksiqzce wiele: cech~ t~ przypisuj'l autorzyw rozny sposob i Mochnackiemu, i srodowisku Hotelu Lambert, Krasinskiemu,Klaczce, Tarnowskiemu i Bobrzynskiemu. Bye moze nalezalobydyskutowae szczeg6lowo zasadnose niekt6rych z tych ocen.To rzecz kompetentniejszych ode mnie specjalistow. Niew'ltpliwiejedna k sluszna jest zasada przyznawania racji tym, ktorzy potrafiliosadzic swoj patriotyzm w sferze uznawanych wartosci niezaprzeczalnychi zakorzenic poczucie narodowe w mor~lnej wizji swiata.286