Nr 249, marzec 1975 - Znak

Z DZIIEJOW KRVZVS(J POZVTVWIZNOalami. Wydaje sif.;, ze taka interpretacja poslannictwa, czyli misjinarodu, jakq operuje autor artykulu, wykazuje podobienstwo dowersji stworzonej pr zez polskq "fi1ozofi~ narodowq". Mozna przypuszczac,ze publicysta Niwy wyglasza uproszczone tylko przez popularyzacj ~ poglqdy sformulowane w swoim czasie przez tw6rc6w"filozofii narodowej", tym bardziej, ze mieli oni sw6j wklad w rozwojuruchu organicznikowskiego przed powstaniem styczniowym. 12Romantyczna takze jest interpretacja tychze ideal6w jako "pi~tnanarodu" decydujllcego 0 jego o dr~bnosci, indywidualnosci w obr~biewielkiej rodziny ludzkiej, og6lnosci. Odziedziczone z pewnosciq popoprzedniej epoce okazuje si~ harmonijne zespolenie ce16w narodowychz dllzeniami og6lnoludzkimi i przyj~cie za ostateczny rezultatpost~ u - odrodzenie i pogl~bienie ideal6w narodowych. R6wniezkwestia koniecznosci cillglej modulacji drugorz~dnych cech narodowychwyp!ynEtla u progu lat 30-tych XIX wieku. 13 Wreszcie kategoriacharakteru narodowego jako najwyzszej sankcji warunkujllcejrodzaj ideal6w narodowych i dzieje narodu pocz~a si ~ juZprzed powstaniem listopadowym, potem zas, w wykrystalizowanejpostaci, stala si ~ podsta wowym poj~ciem romantycznej historiozofiii patriotycznej publicystyki. Stlld wnios'ek - autor musial byekims, kto wzrastal w obcowaniu z myslll przej~tq w spadku po romantyzmie.W poglqdach tych wyraziscie doszla do glosu znamienna dla Niwysklonnose dopogodzenia tresci odziedziczonych z poprzedniejepoki, a uznanych za wartosciowe, z tendencjami wsp6lczesnymi,co tez odpowiada programowemu zalozeniu pisma. Trzeba przyznae,ze w tym wypadku Niwa odwolywala si~ do naprawdEt wartosciowejszkoly i przypominala dobre tradycje polskiej my§li narodowej.Zabieg ten dyktowany byl troskll, by w skosmopolitywwanym,nowoczesnym pochodzie post~pu nar6d, pozbawiony wolnosci,nie stl'acil poczucia swej odr~bnosci. W omawianym artykulejasno wyraza si ~ Slid, ze postal! ideal6w odziedziczona z przeszloscinie dostraja si~ do tresci biezllcego zycia, a obecne zapoznanie ideal6w,chocby przez db6z "mlodych", nie sprzyja ich odnowieniu.Wyradza si~ stlld potrzeba szukania nowego ksztaltu patriotycznejmysli przez modulowanie uswiEtconego tradycjq. Przekonania te zaslugujqn a uwag~, ze Sq niejako glosem czasu. Mozna chyba twier­.. Sugestie te epieram na wnioskach B. Skargl I A. Wal1ckiege. P or.: B. Skarga,Pmca organtczna a fUozofia narodowa. [w:] Narodztny pozytyw!zmu pOIsk!ego.Warszawa 1964, s. 101-160; A . WalickI, Idea narodu I koncepcja "filozofLt narodowej". [w :J. FUozofta a mesjantzm. Warszawa 1970, s. 17&-194.II A. Zielinski, Nar6d t narodowo~c w polsktej tlteraturze I publlcystyce lat1815-1831. Wroclaw 1969. (Szczeg61nie rozdzial: ..Teoria charakteru narodowego",s, 9~1l5).ZNAK - 3 301