Nr 249, marzec 1975 - Znak

Z DZIIEJOW KRVZVSU POZVTYWIZMUsi~ w Slowie (jest to znaCZqce ze wzgl~du na pozniejsze reakcje tegodziennika na wystqpienia Choiilskiego). Na sztuce polemicznej znalsi~ tak dobrze, ze magI stawic czo1:o "PostOWii Prawdy" potrafiqcjego ataki od:pierac w rownie bru'kowy sposob. Oddal wiE:C konserwatystomwalne uslugi w WTaIce z ,pos~powcami. Byl nOiWicjuszemw stosunkach warsz1llwskich i dlatego pr,zejql na wlasnosc programsrodowiska, do ktorego ,W'Szedl.Owczesne wypowiedzi pUblicystyczne Choiilskiego nie dlatego Sqgodne uwagi, ze reprezentujq wojujqcy konserwatyzm, ale wlasniez tego powodu, iz odbijajq znamienne dla lat BO-tych odradzanie si~kwestii narodowej (niejako w slad za przedstawionq w latach poprzednichdzialalnosciq Niwy). Kwestia ta odegrala istotnq rolE:w przelomie antypozytywistycznym, w zdyskredytowaniu ostatecznymprogramu pracy organicznej. Jak jui staralismy si~ wykazac,stala siE: ona najwazniejszym argumentem w walce ideologicznejzachowawcow z post~powcami w latach ubieglych. NajwaZiliejszypunkt programowy zachowawcow z lat 1B76-BO - obrona tradycji- przyjmie teraz, w latach BO-tych, postac obrony "swojskosci".TE: metamorfoz~ dobrze uwydatniajq artykuly Choiilskiego. Niechodzi przy tym juz 0 polity,czne ozywienie, 0 odradzanie si~ juzwtedy hasel narodowowyzwoleilczych. Nastroje narodowe znajdujqceodbicie w prasie warszawskiej w latach BO-tych posiadajqorientac j ~ zdecydowanie nacjonalistycznq. Tresciq ich jest przedewszystkim odczucie historycznej, cywilizacyjnej i psychologicznejodrE:bnosci narodowej, potrzeba czucia si~ spoleczenstwem polskim.Warunek ten przesqdzal 0 wrogosci wobec wszelkich o'bjawow kosmopolityzmuprzejawiajqcych siE: juz to w programie dawnych"rolodych", juz to wantyniepodleglosciowej wowczas doktrynie 50­cjalistycznej. Nie bylo to jeszcze manifestowanie nacjonalizmu politycznieaktywnego. Na zor.ganizowanie si~ takiego ruchu trzebabylo jeszcze poczekac, ale owczesne glosy pUblicystyczne wyrazniezmierzajqce do integracji "pierwiastkow rodzimych" stanowilyw duzej mierze fazE: przygotowawczq do dzialalnosci pozniejszychnarodowcOw.Rotbudzenie nastrojow narodowych prz)'1pisywali zachowawcy sobieza zaslugE:. 24 Mieli w tym sporo raeji, bo nawet rzetelny i obiektywnyw swych sqdach A. Dygasinski przyznawal, ze konserwatyscibardziej niz post~powcy rozumieli potrzeby narodowe. 25 Fundamentalnqzasadq ich programu byla przeciez obrona tradycji, poszano­"W. O.[lendzkiJ, W dzteafqtq rocznfcl1., takte T. Jeske-Choldakl, PUmtennictwopotskte ostatntch lat 20-tu. Kurter Warszawskf 1886, nr 8-9•.. A. Dygasir'iskl, MyAU luine 0 konserwatyzmte I pOltl1P!8. WQdrotDt.c 188',nr 3-14.307