Nr 249, marzec 1975 - Znak

JERZY lOJEKz przyczyny, lZ si~ nie spodziewano, aby Kachowski przyjql propozycj~armistycji, podal sam mysl, w jakim potrzeba pisae sposobiei z jakimi propozycjami". A stwierdziwszy to Wolski doda!:"Oto jest wierne tego listu z rady Strazy pisanego, a przez j. p.Bulhakowa do Petersburga dnia 22 czerwca poslanego, tlumaczeme".I umiescil ponizej tekst listu Stanislawa Augusta do KatarzynyII, wyslanego do Petersburga dnia 22czerwca 15.Ten post~pek Mikolaja Wolskiego zakrawa na falszerstwo. Albowi-emlist, ktory rzeczywiScie wyslany zostal do Petersburga, niemial wlasciwie nic wsp6lnego z tresciq listu, zaproponowanq przezIgnacego Potockiego na posiedzeniu Strazy w dniu 21 czercwa. DIostatecznego ustalenia jego tekstu doszlo bowiem w spos6b nast~':'pujqcy.Z brulionem listu kr61a do imperatorowej, kt6rego brzmienieuzgodniono na posiedzeniu Strazy, tego samego dnia 21 czerwcawieczorem Chreptowicz udal si~ do Bulhakowa. Posel uznal pismokr6la za niejasne, roibiezne z tym, co uzgodnil z podkanclerzemdnia 18 czerwca, wreszcie utrzymane w tonie zbyt akcentujqcymgodnosc Rzeczypospolitej. (Trudno si~ dziwie, ze zach~cony posta­Wq Chreptowicza sprzed trzech ,dni Bulhakow tak usztywnil swojestanowisko). Odm6wil przyj~cia dokumentu, zauwazajqc, iz niewlltpliwiena zmian~ tonu noty wplynql marszalek Potocki. Chreptowiczoswiadczyl wowczas: "Kr6l polecil mi przekazac, ze zmieniwszystko, co uzna Pan za konieczne". Bulhakow zazqdal, aby listutrzymany by! calkowicie w duchu rozmowy z dnia 18 czerwca.Chreptowicz wyszedl i wr6cil po paru godzinach z innym pismem,w pelni zgodnym z postulatami Bulhakowa. Posel zrobil w tekSci~jeszcze klilka wlasnor~cznY'ch poprawek i zwr6ci1 brulion podlmnclerzemu.Nazajutrz dnia 22 czerwca, dor~czono Bulhakowowi czystopislistu krolewskiego, kt6ry natychmiast wyekspediowany zosta!do Petersburga 16.Rzeczywistej tresci listu do Katarzyny II nie widzial ani IgnacyPotocki, ani marszalek Malachowski, ani zaden z dzialaczy stronnictwapatriotycznego. Marszalek litewski mial w pelni racj~, odpowiadajqcpotem na twierdzenie kr6la, jakoby list z dnia 22 czerwca"by! uzgodniony, poprawiony i aprobowany przez te same osoby,ktore kierowaly sejmem": "Nie jest to prawda. Krol napisal listpodyktowany przez pana Bulhakowa. Taka byla rada podkanc1erzegoChreptowicza" 17. Chreptowicz byl tez jedynym cz!onkiem Strazy,kt6ry wiedzial, co rzeczywiscie do Petersburga napisano... Wolski, Obrona, S. 200--202.11 Kostomarow, op. cit., s. 157."Komentarze Ignacego Potocklego do memorialu StattiBlawa Augusta z 15VOl 1792 (rozeslanego do redakcjl gazet europejskich), pkt 1 - AGAD, Arch.PUbl. Potockich 3181I.326