Almanach PZF 2022 - rok XII

Faktoring • Rok XII (2022)
Zarządzanie ryzykiem nadużyć zewnętrznych w transakcjach ■ 135
nak uwagę, iż szczególnie niebezpieczne są sytuacje, kiedy portfel odbiorców
charakteryzuje się całkowitym brakiem rozproszenia, a faktor staje się
zbyt pewny transakcji ze względu na dobre wyniki finansowe klienta oraz
fakt, iż dłużnik wierzytelności jest wiarygodnym, renomowanym podmiotem.
Takie uśpienie czujności może prowadzić do odstąpienia od częstego
kontaktu z dłużnikiem, co stwarza okazję do zatajenia rzeczywistej skali
potrąceń, jakie miały miejsce w rozliczeniach.
Kolejnym omawianym rodzajem nadużyć w ramach wywiadów była
zmowa pomiędzy faktorantem a dłużnikiem faktoringowym. Jest to typ
oszustwa, który jest szczególnie trudny do wykrycia ze względu na fakt, iż
współdziałanie podmiotów uniemożliwia skuteczną weryfikację wierzytelności
u dłużnika. Informacje przekazywane przez faktoranta będą za każdym
razem potwierdzane. Takim przypadkom często towarzyszy oszustwo
na nieistniejące wierzytelności (bądź upozorowany obrót) lub celowe doprowadzenie
do upadłości.
Zazwyczaj w przypadkach zmowy pomiędzy faktorantem a dłużnikiem
faktoringowym występują powiązania kapitałowe lub osobowe (formalne
lub nieformalne) pomiędzy stronami. Faktorzy podkreślili, że o ile zablokowanie
próby przeforsowania transakcji z podmiotem krajowym powiązanym
kapitałowo jest stosunkowo proste, o tyle powiązania osobowe
(w szczególności nieformalne) lub kapitałowe ze spółkami zagranicznymi
są trudniejsze do wykrycia. Ponadto jeden z faktorów zwrócił uwagę, iż pomimo
początkowego wykluczenia związku obydwu podmiotów (na etapie
włączenia odbiorcy do umowy) z czasem może dojść do przekształcenia
struktury dłużnika faktoringowego w taki sposób, aby zaistniały powiązania
pomiędzy nim a faktorantem.
Przykładem takiego działania może być mechanizm nazywany w praktyce
ghost debtors. Polega on na tym, iż faktorant nabywa spółki od osoby
trzeciej. Czasem podmioty te mają już nadany rating u ubezpieczyciela oraz
przyznawane limity kredytowe (w kwotach oscylujących między 300.000
a 500.000 zł). Mechanizm ten wiąże się często z regularnym dodawaniem
nowych odbiorców do umowy faktoringowej. Początkowo faktury regulowane
są terminowo aż do momentu, w którym oszustwo przyjmie odpowiednio
wysoką skalę. Wówczas albo proceder zostaje wykryty i przerwany
przez faktora, albo odbiorcy nagle „znikają”, co oznacza, iż kontakt
z dłużnikiem jest nieskuteczny, struktura wierzytelności ulega znacznemu
pogorszeniu, a obrót spada do zera. W kolejnym etapie faktorant oraz grupa
powiązanych odbiorców doprowadza do własnej upadłości.