Almanach PZF 2022 - rok XII

Faktoring • Rok XII (2022)
Zarządzanie ryzykiem nadużyć zewnętrznych w transakcjach ■ 159
pełniane przez osoby pochodzące z zewnątrz przedsiębiorstwa, czyli przez faktorantów,
dłużników lub inne podmioty trzecie. Materializacja ryzyka fraudu często
skutkuje stratami materialnymi po stronie faktora, stąd obszar zarządzania ryzykiem
nadużyć jest nierozerwalnie związany z zarządzaniem ryzykiem kredytowym.
Celem niniejszej pracy jest analiza oraz prezentacja sposobów zarządzania ryzykiem
nadużyć zewnętrznych w transakcjach faktoringu. Obszar ten nie został jeszcze dokładnie
opisany, częściowo ze względu na fakt, iż stanowi on kluczową składową systemu
bezpieczeństwa oraz know ‐how instytucji faktoringowych. Tezą pracy jest stwierdzenie,
iż zarządzanie ryzykiem nadużyć zewnętrznych obecne jest na każdym etapie
transakcji faktoringu oraz wymaga analizy faktoranta, dłużnika oraz nabywanych wierzytelności.
Praca składa się z trzech rozdziałów, które są podzielone na podrozdziały.
Pierwszy rozdział skupia się na zaprezentowaniu definicji oraz istoty faktoringu.
Omówiono w nim różne nurty jego definiowania, genezę, podmioty oraz przedmioty
transakcji, a także jego funkcje. Następnie scharakteryzowano rodzaje faktoringu,
uwzględniając kryterium umiejscowienia ryzyka, momentu zapłaty faktorantowi,
momentu poinformowania dłużnika o przelewie wierzytelności, zasięgu terytorialnego
oraz zakresu przedmiotowego. Ponadto przedstawiono rynek faktoringu na
świecie oraz w Polsce i wskazano na kluczowe wyzwania dla jego dalszego rozwoju.
W drugim rozdziale omówiono ryzyko związane z działalnością faktorów.
W pierwszej kolejności zaprezentowano definicję ryzyka, wskazując także na jego
czynniki w działalności gospodarczej. Scharakteryzowano również proces zarządzania
ryzykiem w przedsiębiorstwie. Następnie przedstawiono rodzaje ryzyka
występujące w instytucjach faktoringowych, skupiając się zarówno na ryzyku typowym
dla działalności banków, jak i na ryzyku specyficznym. Kolejnym etapem
był opis oceny ryzyka transakcji faktoringowej oraz wskazanie najczęściej stosowanych
zabezpieczeń w umowach faktoringu.
Trzeci rozdział niniejszej pracy stanowi natomiast jej część empiryczną. Skupiono
się w niej na prezentacji postrzegania ryzyka nadużyć zewnętrznych przez faktorów,
specyfiki nadużyć zewnętrznych w transakcjach faktoringowych oraz przeanalizowaniu
metod zarządzania ryzykiem ich wystąpienia. Ponadto zaprezentowane zostały
sposoby wykrywania fraudów oraz procedury podejmowane po ich zidentyfikowaniu.
Praca powstała w oparciu o przeprowadzone badania własne o charakterze jakościowym,
w ramach których zrealizowano cztery wywiady pogłębione z przedstawicielami
instytucji faktoringowych odpowiedzialnych za obszar zarządzania ryzykiem.
Podstawę do napisania pracy stanowiły ponadto materiały źródłowe, w tym
fachowa literatura przedmiotu, na którą składały się publikacje autorów polskich
oraz zagranicznych. Autor opierał się także na artykułach prasowych oraz źródłach
internetowych poruszających tematykę faktoringu, ryzyka lub nadużyć. Zostały one
wsparte poprzez obowiązujące akty prawne oraz standardy dotyczące zarządzania
ryzykiem. W pracy wykorzystano również raporty Głównego Urzędu Statystycznego,
Polskiego Związku Faktorów, Factors Chain International, PwC oraz CRIF.