1.2. 21- Ж<strong>И</strong>ВОТОТ ВО 21ОТ <strong>ВЕК</strong>Поради постојаните промени што се слу чу ваат воопштеството, неопходно е да ги пре испитуваместавовите и социјалните ве шт ини кај учениците штоги стекнуваат во образовниот процес.Треба да развиваме ставови соодветни за гра ѓа нитена 21-от век како: свест за чување на животната средина; мултикултурна толеранција и разбирање; свест за правилно/безбедно користење на<strong>И</strong>нтернет; интерес кај учениците за доживотно учење.Во Европа, Европската комисија подготви до кумент„Клучни компетенции во општеств ото кое во основаго има знаењето” во кој се дефинирани потребнитезнаења, вештини и ставови за 21-от век. Овој документсо компетенциите може да се најде во извештајотна ЕК од 2004 година.РАБОТНОТО МЕСТО ВО 21ОТ <strong>ВЕК</strong>Веќе подолго време луѓето од бизнисот забележуваатдека учениците поминувајќи низобразовниот систем недоволно успеваат дасе стекнат со знаења, вештини и ставови потребниза денешните, а уште помалку за работнитеместа во иднина.Во Македонија многу млади луѓе сè потешкоможат да најдат работа затоа што нивнитеквалификации не одговараат на потребитена пазарот на трудот.Во САД, големите компании како <strong>И</strong>нтел Корпорејшн,Адоуби Системс, Епл, Циско Системс,Дел, Форд, Хјулит Пакард, ЛЕГО, Мајкрософт,Оракл се поврзаа заедно со Националнотоздружение за образованиеи формираа Партнерствоза вештини за 21-от век.POVE]EVO TEMA 1.2.STR. 15З<strong>НА</strong>ЕЊЕКОМПЕТЕНЦ<strong>И</strong><strong>И</strong><strong>И</strong> ВЕШТ<strong>И</strong>Н<strong>И</strong>СТАВОВ<strong>И</strong> <strong>И</strong>ОДНЕСУВАЊАВРЕДНОСТ<strong>И</strong>СПОСОБНОСТ<strong>И</strong> ЗА <strong>УЧЕЊЕ</strong> ВО 21-ОТ <strong>ВЕК</strong>Познавање на основните содржини од наставните предмети; познавање на светскијазици и широко познавање од научните достигнувања, како и знаење за себеси.Се однесуваат на основните вештини (усно изразување, јазична и нумеричкаписменост); критичко размислување и вештини за решавање проблеми (начини заразмислување, препознавање и преиспитување; решавање на непредвидливи ситуации;анализирање, синтетизирање и евалвација на информации); вештини на планирањеи раководење; вештини за доживотно учење (учење за тоа како се учи, прилагодувањена знаењето во нови ситуации и вклучување во самонасочено учење); вештини замеѓукултурна комуникација (способност за комуникација во различен културенконтекст, преговарање и разрешување конфликти); и информатички, медиумски итехнолошки вештини.Флексибилност и прилагодливост; преземање ризик; иницијативност; мотивација;почит кон самиот себе и кон другите; чувство на посветеност; емпатија; одговорност засопствените постапки и работа.Солидарност; родова еднаквост; толеранција; почитување на разликите; заемноразбирање; почитување на човековите права; ненасилство; почитување на човековиотживот; достоинство.Оваа табела беше подготвена за труд со наслов „Учење во 21-от век: Поддршка и водење на обра зовните реформи за учење во 21-от век“ од Ел Хучине Хаикур, Џонатан Мецгер и Мери Џој Пигоци, (2008).14Настава и учење на 21-от век
Рамка за учење во 21-от векПартнерството за вештини за 21-от век разви заедничка визија за учење во 21-отвек што се користи за подобрување на образованието во Соединетите АмериканскиДржави. Клучните елементи на учењето во 21-от век се опишани и претставениграфички подолу. Графичкиот приказ ги претставува вештините што се очекувада ги постигнат учениците од 21-от век (претставени се со боите на виножитото)и системите за поддршка на вештините за 21-от век (претставени со круговите):ВЕШТ<strong>И</strong>Н<strong>И</strong> ЗА <strong>УЧЕЊЕ</strong> <strong>И</strong> <strong>И</strong>НОВАЦ<strong>И</strong><strong>И</strong>Ж<strong>И</strong>ВОТН<strong>И</strong> <strong>И</strong>ПРОФЕС<strong>И</strong>О<strong>НА</strong>ЛН<strong>И</strong>ВЕШТ<strong>И</strong>Н<strong>И</strong>ОСНОВН<strong>И</strong> ПРЕДМЕТ<strong>И</strong> <strong>И</strong>СОДРЖ<strong>И</strong>Н<strong>И</strong> ВО 21ОТ <strong>ВЕК</strong><strong>И</strong>НФОРМАЦ<strong>И</strong>СК<strong>И</strong>, МЕД<strong>И</strong>УМСК<strong>И</strong><strong>И</strong> ТЕХНОЛОШК<strong>И</strong> ВЕШТ<strong>И</strong>Н<strong>И</strong>СТАНДАРД<strong>И</strong> <strong>И</strong> ОЦЕНУВАЊА<strong>НА</strong>СТАВЕН ПЛАН <strong>И</strong> ПРОГРАМА <strong>И</strong> <strong>НА</strong>СТАВЕН ПРОЦЕСПРОФЕС<strong>И</strong>О<strong>НА</strong>ЛЕН РАЗВОЈСРЕД<strong>И</strong><strong>НА</strong> ЗА <strong>УЧЕЊЕ</strong>Доброто планирањеможе да помогнеучилиштата да се соочат/справат со променатаПлан за систематска променаСистематската промена е цикличен процес.Во училишната средина, промената непретпоставува точно даден рецепт како дасе подобри образованието, туку се сфаќакако филозофија која се залага за постојанаанализа и размислување и нови создавања.Тоа подразбира прифаќање дека променатае постојана.Во основа, систематската промена опфаќасоработка со сите заинтересирани страниво насока на: Создавање визија за она што го посакуваме. Согледување на моменталната состојба. <strong>И</strong>дентификување предности и слабости наактуелниот систем. Определување приоритети за подобрување. Утврдување на план за постигнување наприоритетите. Оценување на напредокот и коригирање наактивностите според потребите. Согледување за состојбата и ефектите поспроведувањето на планот и отпочнувањенов циклус на активности земајќи ги предвиддобиените податоци.Годишното планирање на училиштетое пример за систематска промена.Настава и учење на 21-от век 15