2.10.Оценување за учењеШто еоценувањеза учење??Основната цел на традиционалното училишнооценување е да се даде оценка заучењето и постигањата во текот на одреденпериод. На пример, на учениците имсе даваат оценки на крајот од учебната годинаили се спроведува тестирање за да сепроцени што научиле.Овој вид оценување, со коe се сумираатпостигањата на учениците за одреденпериод се нарекува сумативно оце нување1 или оценување <strong>НА</strong> наученото.1Сумативното оценување кое не се врши од страна нанаставникот на ученикот се нарекува екстерно оценување.Кога резултатите од учењето на ученикот секористат за давање повратна инфор ма ција инаставниците го подобруваат поучувањетои учењето во наредниот период, таквотооценување станува фо р мативно оценувањеили оценување ЗА уче њето.Пример за ова оценување може да биде: Наставникот му поставува прашања наученикот додека тој учи. Како резултат на тоа, наставникототкрива дека ученикот нешто погрешноразбрал. Наставникот му помага на ученикотподобро да го разбере за тоа што го учи.Основната цел на оценувањето во училиштетое да го подобри учењето и постигањата научениците. Оценувањето за учење би требалода се спроведува од наставниците и ученицитесекојдневно.Зошто оценување за учење?Кои се придобивките?1. 2. 3.Оценувањето го подобруваучењето ако: обезбедува ефективнаповратна информација заучениците; води кон промени вонаставата и ја правипоефективна; ги зголемува мотивацијатаи самопочитувањето научениците кои се клучни заучењето; активно ги вклучуваучениците во учењето иим помага да сфатат какоможат да се подобрат.Ефективното оценување помагаза подлабоко разбирање за тоакако учениците напредуваат во: стекнувањето на новизнаења; развивањето напроцесните вештини -кри тичко размислување ирешавање на проблеми; градењето на ставови; развивањето на вештиниза писмено и уснокомуницирање; развивањето на вештинитеза тимска работа.Кај висококвалитетнотооценување, наставниците иучениците треба да можатда одговорат на следнивепрашања: Кои цели треба ученикот дапостигне при учењето? Како тој/таа напредуваво постигнувањето напоставените цели? Кои ќе бидат следнитечекори во наставата иучењето? Кои се доказите дека сепостигнати поставенитецели?44Настава и учење на 21-от век
На кој начин може да се примени?Наставничката по англиски јазикВалентина Кочовска од Основнотоучилиште „Блаже Конески“ воПрилеп побара од учениците данапишат состав на англиски јазикза себе. Најпрво учениците читаа личенпрофил за позната личности одговараа на прашања поврзанисо таа личност, така штоВалентина можеше да проверидали учениците го разбраатекстот, колку ги раз браа зборовитеза самоопишување иги потенцира елементите наличниот профил. Валентина гизабележуваше одговорите, имдаваше позитивни повратниинформации, ги мотивирашеучениците и им даваше понатамошнинасоки. Врз основа на претходно сте к-натите знаења, ученици те по ч-наа да ги бележат гла вните карактеристикиза себе. Валентинаго пре гледа напишаното ина се кој ученик му даде ус наповра тна информација, проследенасо дополнителни прашања(на пример: „Дали е тоасе?“ „Што мислиш за...?“ „Штодруго би можело да би де интересно?“) На крајот, секој ученик напишасостав во кој се опиша себеси. Учениците беа известенидека составите ќе бидат оценетисо оценки, според аналитичкителисти за оценувањекои претходно им беа објаснети.Беа дадени и дополнителниписмени повратни информациисо насоки за нивната работаво иднина.Валентина забележала дека најзначајното подобрување помеѓупрвата и последната активност сеслучила кај послабите учени ци.Таа потоа изработи план ка ко даработи и да им дава поддр шка напослабите ученици во на редниотпериод.?Што треба уште да знаетеза да бидете поуспешни?ПЛАН<strong>И</strong>РАЈТЕ ВН<strong>И</strong>МАТЕЛНО!Оценувањето е дел од процесот на настава и учење и не требада ви биде дополнително оптоварување ниту вам ниту научениците. Пред да започнете некоја активност со учениците,размислите за следниве прашања:1. Што сакам учениците да научат преку оваа активност? Коипоими, вештини, ставови? Како ќе ги вклучам ученицитево определувањето на целите? Како ќе знам дали ним им ејасно што се очекува да постигнат?2. Како ќе знам дека учениците го постигнале тоа штопланирав да го постигнат? Кои ми се доказите?3. Кои активности, однесувања, продукти ќе ги оценувам?(Усни одговори, дискусија, презентација, извештај одистражување, мисловна мапа, модел?)4. Како ќе ги забележам сознанијата? Треба ли за тоаоднапред да подготвам некои инструменти? (На пр.,бодовни листи, листи за проверка, портфолио.)5. Дали и како ќе ги вклучам учениците во оценувањето? Којастратегија за самооценување и за заемно оценување ќе јаупотребам?6. Како ќе им дадам повратна информација на учениците?Како ќе им помогнам да знаат како треба да учат подобро?ОРГАН<strong>И</strong>З<strong>И</strong>РАЈТЕ ЈА РАБОТАТА!1. Осмислете дискусија, прашањаи задачи што ќе ви овозможатда видите како ученицитеразмислуваат и учат.2. Давајте им повратна информацијашто ќе им помогне вопонатамошното учење.3. Помогнете им да разберат што сеочекува да научат и да проценатколку успешно тоа го направиле.4. Овозможете им на учениците даправат избори во врска со своетоучење.5. Овозможете им да учат едни оддруги (да работат во групи, заемнода се оценуваат).6. Помогнете им да стекнатсамодоверба дека можат да јаподобрат својата работа.7. <strong>И</strong>нформирајте ги родителите каконапредува нивното дете за да можеда му помогнат.Настава и учење на 21-от век 45