06.06.2016 Views

Hacia una nueva gobernanza de los recursos naturales en América Latina y el Caribe

El desafío del desarrollo en América Latina y el Caribe es trascendental, por las diferentes dimensiones que lo componen, sus objetivos e instrumentos y los obstáculos que lo condicionan. En esa línea, este libro constituye una contribución al debate sobre el desarrollo, en particular sobre uno de sus retos más grandes, la gobernanza de los recursos naturales. En el caso de los recursos naturales no renovables, el desafío de la gobernanza es aún mayor, debido a su propia naturaleza de recursos agotables, que exige un tratamiento en extremo cuidadoso, que atienda a los criterios más apreciados del desarrollo sostenible y que considere las necesidades de las generaciones futuras como un componente esencial de las decisiones.

El desafío del desarrollo en América Latina y el Caribe es trascendental, por las diferentes dimensiones que lo componen, sus objetivos e instrumentos y los obstáculos que lo condicionan. En esa línea, este libro constituye una contribución al debate sobre el desarrollo, en particular sobre uno de sus retos más grandes, la gobernanza de los recursos naturales. En el caso de los recursos naturales no renovables, el desafío de la gobernanza es aún mayor, debido a su propia naturaleza de recursos agotables, que exige un tratamiento en extremo cuidadoso, que atienda a los criterios más apreciados del desarrollo sostenible y que considere las necesidades de las generaciones futuras como un componente esencial de las decisiones.

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>Hacia</strong> <strong>una</strong> <strong>nueva</strong> <strong>gobernanza</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>recursos</strong> <strong>naturales</strong>... 227<br />

2. Elem<strong>en</strong>tos para <strong>una</strong> <strong>nueva</strong> <strong>gobernanza</strong> <strong>el</strong>aborados<br />

por órganos <strong>de</strong> las Naciones Unidas 12<br />

Sobre la base <strong>de</strong> las normas <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos r<strong>el</strong>ativas a <strong>los</strong> pueb<strong>los</strong><br />

indíg<strong>en</strong>as, diversos órganos <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong> las Naciones Unidas han <strong>el</strong>aborado<br />

principios y directrices que establec<strong>en</strong> un vínculo <strong>en</strong>tre las industrias<br />

extractivas y <strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos <strong>de</strong> <strong>los</strong> pueb<strong>los</strong> indíg<strong>en</strong>as. Estos principios y<br />

directrices facilitarían <strong>el</strong> avance hacia <strong>una</strong> <strong>nueva</strong> <strong>gobernanza</strong> <strong>de</strong> <strong>los</strong> <strong>recursos</strong><br />

<strong>naturales</strong> acor<strong>de</strong> con las normas <strong>de</strong> <strong>de</strong>rechos humanos y <strong>de</strong>mocracia.<br />

A continuación se m<strong>en</strong>cionan brevem<strong>en</strong>te <strong>los</strong> órganos <strong>de</strong>l sistema <strong>de</strong><br />

las Naciones Unidas que han estado más involucrados <strong>en</strong> <strong>el</strong> establecimi<strong>en</strong>to<br />

<strong>de</strong> dichos principios y directrices: <strong>el</strong> Mecanismo <strong>de</strong> Expertos <strong>de</strong>l Consejo <strong>de</strong><br />

Derechos Humanos, <strong>el</strong> Foro Perman<strong>en</strong>te para las Cuestiones Indíg<strong>en</strong>as (2013),<br />

y <strong>el</strong> R<strong>el</strong>ator Especial sobre <strong>los</strong> Derechos <strong>de</strong> <strong>los</strong> Pueb<strong>los</strong> Indíg<strong>en</strong>as, que han<br />

realizado estudios y formulado recom<strong>en</strong>daciones específicas <strong>en</strong> la materia 13 .<br />

Asimismo, <strong>los</strong> Comités <strong>de</strong> Tratados <strong>de</strong> Derechos Humanos han abordado<br />

algunos aspectos r<strong>el</strong>ativos a las industrias extractivas <strong>en</strong> sus exám<strong>en</strong>es<br />

<strong>de</strong> países 14 . La Comisión <strong>de</strong> Expertos sobre Aplicación <strong>de</strong> Conv<strong>en</strong>ios y<br />

Recom<strong>en</strong>daciones <strong>de</strong> la Organización Internacional <strong>de</strong>l Trabajo (OIT) también<br />

se ha referido a las industrias extractivas y a <strong>los</strong> marcos regulatorios sobre<br />

<strong>recursos</strong> <strong>naturales</strong>, <strong>en</strong> sus exám<strong>en</strong>es <strong>de</strong> memorias periódicas <strong>de</strong> aplicación<br />

<strong>de</strong>l Conv<strong>en</strong>io Núm. 169 <strong>de</strong> la OIT. Por último, también <strong>de</strong>b<strong>en</strong> consi<strong>de</strong>rarse<br />

<strong>los</strong> Principios Rectores sobre las empresas y <strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos humanos (Naciones<br />

Unidas, 2011, anexo), que fueron aprobados <strong>en</strong> 2011 por <strong>el</strong> Consejo <strong>de</strong> Derechos<br />

Humanos <strong>en</strong> su resolución 17/4.<br />

Cabe <strong>de</strong>stacar la Primera Reunión <strong>de</strong> la Confer<strong>en</strong>cia Regional sobre<br />

Población y Desarrollo <strong>de</strong> <strong>América</strong> <strong>Latina</strong> y <strong>el</strong> <strong>Caribe</strong>, c<strong>el</strong>ebrada <strong>en</strong> Montevi<strong>de</strong>o<br />

<strong>de</strong>l 12 al 15 <strong>de</strong> agosto <strong>de</strong> 2013, <strong>en</strong> la cual se aprobó <strong>el</strong> Cons<strong>en</strong>so <strong>de</strong> Montevi<strong>de</strong>o<br />

sobre Población y Desarrollo, que insta a <strong>los</strong> países <strong>de</strong> la región a respetar<br />

y garantizar <strong>los</strong> <strong>de</strong>rechos territoriales <strong>de</strong> <strong>los</strong> pueb<strong>los</strong> indíg<strong>en</strong>as, incluidos<br />

<strong>los</strong> pueb<strong>los</strong> <strong>en</strong> aislami<strong>en</strong>to voluntario y contacto inicial. Entre las medidas<br />

12<br />

Esta sección está basada principalm<strong>en</strong>te <strong>en</strong> CEPAL (2014).<br />

13<br />

Véanse la Opinión núm. 4 (Naciones Unidas, 2012a) y <strong>los</strong> informes anuales <strong>de</strong>l R<strong>el</strong>ator Especial<br />

sobre <strong>los</strong> Derechos <strong>de</strong> <strong>los</strong> Pueb<strong>los</strong> Indíg<strong>en</strong>as al Consejo <strong>de</strong> Derechos Humanos <strong>de</strong> las Naciones<br />

Unidas (A/HRC/15/37, 19 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2010; A/HRC/18/35, 11 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2011; A/HRC/21/47,<br />

6 <strong>de</strong> julio 2012; y A/HRC/24/41, 1 <strong>de</strong> julio <strong>de</strong> 2013).<br />

14<br />

El Comité para la Eliminación <strong>de</strong> la Discriminación Racial, que vigila <strong>el</strong> cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong> la<br />

Conv<strong>en</strong>ción Internacional sobre la Eliminación <strong>de</strong> todas las Formas <strong>de</strong> Discriminación Racial,<br />

<strong>en</strong> sus observaciones finales sobre <strong>el</strong> Canadá, <strong>el</strong> Ecuador, <strong>los</strong> Estados Unidos <strong>de</strong> <strong>América</strong>,<br />

Indonesia, Namibia, Nueva Z<strong>el</strong>andia, República Democrática <strong>de</strong>l Congo y Suecia. El Comité<br />

<strong>de</strong> Derechos Humanos <strong>en</strong> varios <strong>de</strong> sus informes a <strong>los</strong> gobiernos sobre su cumplimi<strong>en</strong>to <strong>de</strong>l<br />

Pacto Internacional <strong>de</strong> Derechos Civiles y Políticos, casos <strong>de</strong> Botswana, Chile, Costa Rica,<br />

Nicaragua y Panamá.

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!