RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Wat zijn de schadelijke gevolgen van gedragsproblemen?
Gedragsproblemen in de jeugd vaak voorloper van problemen in volwassenheid
Uit verscheidene longitudinale studies komt naar voren dat gedragsproblemen in de jeugd gedurende de
rest van het leven een zekere stabiliteit vertonen. In veel gevallen duren ze voort in de late adolescentie
en de volwassenheid (Ferdinand & Verhulst, 1995; Ferdinand et al., 1995; Hofstra et al., 2002; Roza et
al., 2003). Van veel van de volwassen delinquenten – en vooral die met een antisociale
persoonlijkheidsstoornis − is uit onderzoek bekend dat de normoverschrijdende en agressieve
gedragingen reeds ontstonden in de jeugd (Schoemaker & De Ruiter, 2005). Hoe jonger kinderen een
gedragsstoornis ontwikkelen, hoe meer last ze later hebben van beperkingen en hoe vaker ze een
beroep doen op de gezondheidszorg (Van ’t Land & De Ruiter, 2006).
Jeugdigen met gedragsproblemen functioneren minder goed in contact met anderen
Een kind met gedragsproblemen kan negatieve reacties uitlokken bij personen in zijn omgeving, zoals
ouders of leerkrachten. Een ouder kan met harde discipline proberen het gedrag van het kind te
beteugelen. Deze aanpak werkt verergering van gedragsproblemen in veel gevallen juist in de hand.
Een kind met gedragsproblemen loopt ook het risico om door leeftijdgenoten buitengesloten te worden.
De kans op antisociaal gedrag neemt in dat geval toe, omdat het kind intensiever contact zoekt met
leeftijdgenoten met gedragsproblemen (Van ’t Land & De Ruiter, 2006).
Kans op vroegtijdig overlijden hoger
Kinderen die in de vroege jeugd gedragsproblemen hadden, hebben als volwassenen een grotere kans
om vroegtijdig te overlijden. Jongeren met een combinatie van ernstige gedragsproblemen en
emotionele problemen (depressie) hebben meer kans om zelfmoord te plegen dan jongeren met alleen
een depressie. Jongeren met gedragsproblemen lopen later (tussen het 28 e en 42 e levensjaar) een
verhoogd risico om op een gewelddadige manier om het leven te komen (Van ’t Land & De Ruiter,
2006).
Maatschappelijke kosten aanzienlij vooral bij slachtoffers
De maatschappelijke kosten van gedragsproblemen zijn aanzienlijk voor de slachtoffers, de omgeving
en de samenleving. In Amerikaans onderzoek wordt geschat dat een jeugdige die gedurende vier jaar
regelmatig criminele overtredingen begaat en dit nog eens tien jaar als volwassene blijft doen, de
maatschappij rond de 2,3 miljoen dollar kost. Een kleine groep (15%) van de jeugdige criminelen is
verantwoordelijk voor driekwart van alle jeugdcriminaliteit. Het merendeel van deze groep heeft
ernstige gedragsproblemen. Ongeveer 43% van de jongens en 12% van de meisjes die ooit in
behandeling zijn geweest voor ernstige gedragsproblemen worden als volwassene tenminste één keer
opgesloten in een gevangenis (Van ’t Land & De Ruiter, 2006).
Wat is er bekend over de risicofactoren van gedragsproblemen?
Aandacht voor specifieke risicofactoren voor gedragsproblemen
Gedragsproblemen ontstaan, net als emotionele problemen, meestal door een combinatie van elkaar
beïnvloedende factoren. Risicofactoren zijn grofweg in te delen in persoonsgebonden en
omgevingsgebonden risicofactoren. De belangrijkste risicofactoren zijn al samengevat in paragraaf 4.1,
die weer is gebaseerd op diverse overzichten (Hermanns et al., 2005; Maas & Jansen, 2000, Meijer et
al., 2006; Schoemaker & De Ruiter, 2005). De meer algemene risicofactoren werden ook beschreven in
paragraaf 4.1. Hieronder gaan we daarom vooral in op risicofactoren en risicogroepen die specifiek zijn
voor gedragsproblemen. Dit overzicht is voornamelijk gebaseerd op Van ’t Land & De Ruiter (2006).
102 RIVM Rapport 270232001