RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Roken is zeer ongezond
Dat roken slecht is en een aanzienlijk grote kans geeft op allerlei gezondheidsproblemen – waaronder
longkanker, hartfalen en hersenaandoeningen – mag inmiddels als bekend worden verondersteld.
Daarnaast zijn er meer acute gezondheidsgevolgen van roken, waaronder astmatische symptomen en
een naar verhouding beperkt uithoudingsvermogen (paragraaf 3.3). Als roken wordt afgezet tegen
ander ongezond gedrag dan steekt roken er qua gezondheidsrisico’s vaak met kop en schouders
bovenuit (De Hollander et al, 2006). Niet-roken is dus te prefereren. En, als toch gerookt wordt, is
matig roken en zo snel mogelijk stoppen van belang. Vroeg stoppen in de levensloop kan namelijk een
aanzienlijke kansreductie op vroegtijdige sterfte opleveren (Doll et al., 2004). Dit is overigens vaak niet
eenvoudig omdat dat roken snel en sterk verslavend is. Veel rokers beginnen in de adolescentie met
roken. Hoe jonger iemand begint met roken, hoe groter de kans op verslaving (paragraaf 3.3).
Seksuele gemeenschap: veilig en uit vrije wil
Dat jongeren experimenteren met seks behoort tot hun levensfase. De focus in dit rapport ligt op riskant
seksueel gedrag, dat wil zeggen seksuele gemeenschap zonder adequate bescherming. Jongeren die
vrijen zonder condooms lopen het risico op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa’s), waaronder
HIV. Daarnaast lopen meisjes het risico op onbedoelde zwangerschap. In dit rapport hebben we verder
aandacht voor het bredere begrip ‘seksuele gezondheid’, wat onder andere betekent dat jongeren uit
vrije keuze seksuele relaties aangaan (paragraaf 3.5).
Langdurig frequent cannabisgebruik is gevaarlijk
Van cannabis weten we dat het bij licht of matig gebruik weinig verslavend is. Dat geldt zelfs voor de
hedendaagse sterke cannabis. Maar langdurig en frequent gebruik van cannabis kan wel leiden tot
afhankelijkheid ervan en hangt bovendien samen met afhankelijkheid van andere middelen. Verder is
er toenemend bewijs dat frequent cannabisgebruik de kans op psychoses vergroot (paragraaf 3.4).
Trendcijfers laten overigens zien dat het gebruik van cannabis vaak een tijdelijke zaak is: dit gedrag
neemt vaak af in de jongvolwassenheid. In tegenstelling tot de tienertijd is in deze latere levensfase het
gebruik van andere drugs beduidend groter (Trimbos, 2006).
Onderscheid tussen gezond en ongezond eten is niet altijd helder
Voor sommige andere zaken is het lastiger precies aan te geven waar ‘goed’ overgaat in ‘fout’. Zo zijn
er vele discussies rond de vraag wat goed en gezond voedsel is. Op dit terrein is er sprake van snel
veranderende inzichten, waardoor het lastig is een eenduidige boodschap over gezonde voeding over te
brengen. De voedingsmarkt legt veelal een accent op zaken als genot, plezier en vitaliteit in het hier en
nu, en weet daardoor jongeren vaak beter aan te spreken dan de overheid. Overheidsinformatie legt
relatief vaak een accent op ge- en verboden en de gezondheid in de toekomst en dat spreekt jongeren
veelal niet aan (Kooiker et al., 2006). Duidelijk is in ieder geval dat overgewicht en obesitas onder
jongeren belangrijke gezondheidsrisico’s met zich meebrengen. Op langere termijn gaat het om een
verhoogde kans op hart- en vaatziekten en bepaalde kankersoorten. Op kortere termijn komen zaken als
een verhoogde bloeddruk, diabetes mellitus type 2 en psychosociale problemen naar verhouding vaker
voor (paragraaf 3.1). In dit rapport richten we ons dan ook vooral op overgewicht en obesitas, die in
algemene zin beschouwd kunnen worden als de resultante van een ongezonde balans tussen
energieopname (eten) en energieverbruik (beweging). Een groot deel van de te dikke kinderen en
adolescenten heeft overigens als volwassene nog steeds te kampen met overgewicht. De relatie tussen
overgewicht in de jeugd en op volwassen leeftijd bij dezelfde mensen, geeft het belang van preventie
van overgewicht in de jeugd weer.
RIVM Rapport 270232001 117