RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

6 Slotbeschouwing
Elke Zeijl, Carola Schrijvers en Casper Schoemaker
Jongeren van nu hebben veel mogelijkheden te experimenteren om zo uit te vinden wie ze zijn en wat
ze leuk vinden. Veel jongeren schuiven verantwoordelijkheden (baan, gezin) voor zich uit en maken
intensief gebruik van de grote ‘speelruimte’ die er vandaag de dag is om (nieuwe) dingen uit te
proberen (Vollebergh, 2008). Experimenteren is overigens niet alleen maar negatief, maar is ook een
belangrijk leermechanisme (Meeus et al., 1999). De adolescentie is wel de periode waarin meer
geëxperimenteerd wordt dan in andere levensfasen.
Het experimenteergedrag van de jeugd roept tegelijkertijd vaak bezorgdheid op, vooral over de schade
die het voor jongeren zelf en voor de omgeving met zich kan meebrengen (Engels, 2003; Schnabel,
2008). De vraag is nu waar het gedrag van jongeren schadelijk wordt en een gezonde ontwikkeling in
de weg staat. En in hoeverre jongeren dergelijk gedrag vertonen en welke jongeren dat zijn. Een hierop
aansluitende vraag is wat we weten over (effectieve) preventie van schadelijk gedrag van jongeren. In
dit rapport staan deze vragen centraal. Vijf ongezonde gewoonten zijn in dit verband tegen het licht
gehouden: roken, alcoholgebruik, cannabisgebruik, overgewicht 10 en riskant seksueel gedrag. Daarnaast
is gekeken naar de psychische gezondheid van jongeren. In dit hoofdstuk vatten we de belangrijkste
bevindingen hieromtrent samen. We gaan eerst kort in op de vraag waar ‘goed’ gedrag op deze
terreinen overgaat in ‘fout’ gedrag, in de zin dat het gedrag de kans op blijvende gezondheidsschade
substantieel vergroot, om vervolgens in te gaan op:
‐ de trends die er zijn in het gezondheidsgedrag van Nederlandse jongeren;
‐ de groepen jongeren die de meeste risico’s lopen;
‐ de risicofactoren die de kans op ongezond gedrag op deze terreinen vergroten;
‐ de settings waarin momenteel interventies plaatsvinden;
‐ de effectiviteit van de huidige interventies;
‐ de betekenis van deze stand van zaken voor mogelijk toekomstig preventiebeleid
6.1 Wat is er bekend over de gezondheidsschade van de zeven onderzochte
gedragingen?
Weinig ernstige ziekten onder de Nederlandse jeugd
Als we kijken naar het vóórkomen van ernstige ziekten in Nederland dan blijkt uit hoofdstuk 2 dat het
met de gezondheid van de meeste kinderen en jongeren goed gaat. Zowel de sterfte, het aantal
ziektegevallen, het aantal ziekenhuisopnamen en de kosten van de gezondheidszorg zijn, in verhouding
tot de rest van de bevolking, laag bij de jeugd. Veel ernstige ziekten, die zorgen voor de grootste
ziektelast in Nederland, komen niet of nauwelijks voor onder jongeren. Het zijn de ziekten die zich
vooral op latere leeftijd manifesteren, zoals coronaire hartziekten, beroerte, COPD, diabetes en
longkanker. De ziektes die naar verhouding veel ziektelast onder jongeren veroorzaken vloeien
voornamelijk voort uit psychische aandoeningen en ongevalletsel en in de vroege kindertijd (ook) uit
aangeboren afwijkingen (hoofdstuk 2).
10 Overgewicht wordt in de rest van dit hoofdstuk tot de ongezonde gedragingen gerekend, hoewel het de resultante is
van twee ongezonde gedragingen, namelijk een gebrek aan lichaamsbeweging en/of een te energierijk voedselpatroon.
RIVM Rapport 270232001 115