RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Maar aandacht voor ongezond gedrag van jongeren is nodig
Met deze constatering zijn echter niet alle vragen over de gezondheid van Nederlandse jongeren
beantwoord. In de jeugdfase wordt namelijk een belangrijke basis gelegd voor de toekomstige
(on)gezondheid. Een deel van de gezondheidsproblemen op volwassen leeftijd is al in de jeugd te
voorkomen, of uit te stellen, door gezond gedrag bij jongeren te stimuleren. Daarnaast verdient
ongezond gedrag bij de jeugd aandacht omdat het ook op korte termijn negatieve effecten op de
gezondheid heeft. Zo treedt bij jongeren, die geregeld veel alcohol in een korte tijd drinken, acute
gezondheidschade op (paragraaf 3.2). Een ander voorbeeld is dat jongeren, die zonder condoom seks
hebben, risico lopen op seksueel overdraagbare aandoeningen (paragraaf 3.5).
Ongezond gedrag bij de jeugd heeft ook maatschappelijke gevolgen
In dit verband is het belangrijk te constateren dat de nadelige effecten van ongezond gedrag zich vaak
verder uitstrekken dan tot het individu zelf, namelijk tot de (sociale) omgeving. Misbruik van alcohol
kan niet alleen leiden tot blijvende hersenschade of verslaving bij individuen, maar hangt ook samen
met ander risicogedrag zoals spijbelen, agressie of crimineel gedrag (paragrafen 3.2 en 4.2). Obesitas
resulteert doorgaans in een algemeen slechtere gezondheid, wat weer kan leiden tot meer
schoolverzuim door ziekte en verminderde kansen op een maatschappelijke carrière (paragraaf 3.1).
Ook dat passief roken grote gevolgen voor de gezondheid kan hebben, is een bekend gegeven
(paragraaf 3.3). In dit rapport ligt het accent vooral op de beschrijving en preventie van de individuele
gezondheidsrisico’s van een ongezonde leefstijl. Dit wil niet zeggen dat de maatschappelijke kant van
ongezond gedrag minder belangrijk is. Het is voor de overheid vaak één van de meer centrale redenen
om in te willen grijpen in het leven van mensen (werkgroep IBO preventie, 2007). Denk bijvoorbeeld
aan het ophanden zijnde rookverbod in de horeca (paragraaf 3.3), of aan de maatregelen om geweld in
uitgaansgelegenheden te beteugelen (paragraaf 4.2).
Continue ontwikkelingen in het gezondheidsgedrag van jongeren en in de inzichten over de gevolgen
daarvan
Bij de selectie van díe aspecten van de gezondheidspatronen van jongeren die risicovol zijn maakten
we in deze rapportage gebruik van bestaande wetenschappelijke inzichten. Wat ons daarbij opviel was
dat deze inzichten er soms pas recentelijk zijn of in de loop van de jaren (soms sterk) zijn veranderd.
Daarnaast staat ook het gezondheidsgedrag van jongeren niet stil. Breezers, mp3-spelers, de partydrug
GHB en nu (opnieuw) weer paddo’s en zogenaamde pro-ana sites, waar een anorectische levensstijl
wordt gepropageerd, zijn steeds weer nieuwe ontwikkelingen die in dit verband om aandacht vragen.
Daarbij komt dat er doorgaans geen één op één relatie bestaat tussen het vertonen van bepaald
ongezond gedrag of psychische problemen enerzijds en het krijgen van gezondheidsproblemen op
kortere of langere termijn anderzijds. Op dit moment bestaat voor een aantal gedragingen een redelijke
wetenschappelijke consensus over waar ‘goed’ overgaat in ‘fout’, in de zin dat het gedrag de kans op
gezondheidsproblemen substantieel vergroot. Een verhoogde kans betekent in dit verband dat
significant meer, maar zeker niet alle, mensen die deze gedragingen vertonen bepaalde
gezondheidsproblemen krijgen.
Geen alcohol onder de zestien
De laatste jaren is steeds duidelijker geworden dat het oude adagium ‘alcohol met mate’ voor de jeugd
beter vervangen kan worden door ‘geen alcohol onder de zestien’. Dit in tegenstelling tot wat geldt
voor volwassenen (White et al., 2002). Vroegtijdig en overmatig alcoholgebruik, zo is gebleken, kan
het jonge brein vrij snel onherstelbaar aantasten. Het geeft bovendien een verhoogde kans op het
ontwikkelen van schadelijk drinkgedrag in het verdere leven (paragraaf 3.2). Uitstel van alcoholgebruik
in de jeugd heeft dus duidelijke gezondheidsvoordelen.
116 RIVM Rapport 270232001