RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Schoolprogramma’s zijn gangbaar en doelmatig
Van alle preventieve interventies bij genotmiddelen, dus ook cannabis, zijn schoolprogramma’s het
meest gangbaar en het vaakst bestudeerd. De betere schoolprogramma’s zorgen voor uitstel van de
eerste consumptie van genotmiddelen en, als dit gebruik toch aanbreekt, voor vermindering ervan. Het
effect op cannabisgebruik is op individueel niveau echter niet al te groot. Maar hoewel zo’n programma
gemiddeld per jongere dus weinig oplevert aan beperking van middelengebruik, bereikt het hen in grote
aantallen tegen lage kosten. Daardoor is de optelsom van kleine beetjes zonder meer gunstig in termen
van kosteneffectiviteit. Goede schoolprogramma’s zijn met andere woorden doelmatig; ze kunnen in
een serieus preventiebeleid niet worden gemist (Rigter, 2007).
Toekomst: pakket aan interventies door de hele schoolloopbaan
De toekomst van schoolprogramma’s lijkt te liggen in interventies die lopen van basisschool tot en met
middelbare school, toegespitst op diverse vormen en opeenvolgende stadia van probleemgedrag, dus
niet louter op het gebruik van drugs of andere middelen. Deze seriële aanpak verkeert nog in de
ontwerpfase. Een schoolbenadering in deze bredere zin beperkt zich niet tot voorlichting en educatie.
Leerlingen met problemen worden geïdentificeerd en zij krijgen passende begeleiding aangeboden. Er
zijn daarnaast andere direct of indirect aan school gerelateerde interventies denkbaar, zoals
spijbelprojecten of vormen van naschoolse opvang. Er is enig bewijs dat die activiteiten preventief nut
kunnen hebben bij middelengebruik, maar dit is nog niet overtuigend (Rigter, 2007).
Effecten wijkgerichte preventie niet bekend
Wijkgerichte preventie voor middelengebruik is gewoonlijk een schoolprogramma met iets extra’s voor
ouders en soms gezinnen, en met ondersteuning door de media. Over de effecten van wijkgerichte
aanpak van cannabis is nog vrijwel niets bekend. Uit ervaringen met wijkgerichte interventies gericht
op alcohol en tabak vallen misschien enkele lessen te trekken voor toekomstige initiatieven in
Nederland (Rigter, 2007).
Ook jongeren onder 18 jaar kopen cannabis in coffeeshops
In 2003 kocht twee op de drie actuele jongere gebruikers cannabis (ook) in coffeeshops. Jongens
kochten vaker in coffeeshops dan meisjes. Een aanzienlijk deel van de blowende scholieren tot en met
17 jaar zegt daarmee cannabis te hebben gekocht van een coffeeshop. Dit is opmerkelijk omdat de
leeftijdsgrens voor toegang tot een coffeeshop 18 jaar is. Onbekend is in hoeverre deze jongeren zelf de
cannabis hebben aangekocht in een coffeeshop of dit door anderen hebben laten doen. Jongens van 18
jaar zijn voor de aanschaf van cannabis het meest gericht op coffeeshops. Acht op de tien actuele
gebruikers onder jongens kochten hier hun cannabis. Net als bij alcohol zouden maatregelen zich
kunnen richten op een strengere controle op de handhaving van deze leeftijdsgrens in coffeeshops.
Preventie gericht op bezoekers en personeel coffeeshops
In opdracht van het ministerie van VWS heeft het Trimbos-instituut het project ‘Cannabispreventie’
uitgevoerd. Er is een nieuwe landelijke folder ontwikkeld voor bezoekers van coffeeshops met
gebruiksadviezen en een cursus voor coffeeshopmedewerkers. Het project is onderdeel van het
Actieplan Ontmoediging Cannabis waarin de Minister van VWS heeft aangegeven dat de voorlichting
in de coffeeshops zal worden verbeterd (Trimbos Preventie, 2008).
Coffeeshops in de buurt van scholen kunnen worden gesloten
In het regeerakkoord van het huidige kabinet wordt aangekondigd dat coffeeshops bij scholen zullen
worden gesloten. De Rotterdamse gemeenteraad heeft dit landelijke beleid inmiddels op lokaal niveau
uitgewerkt. Per 1 januari 2009 worden 27 Rotterdamse coffeeshops gesloten omdat ze zich binnen een
straal van 200 meter hemelsbreed en 250 meter loopafstand van de scholen bevinden. De ondernemers
68 RIVM Rapport 270232001