RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

More documents

Recommendations

Info

3 Leefstijl van de jeugd Verantwoording keuze overgewicht, alcohol en roken In dit hoofdstuk staan leefstijlfactoren centraal. We bespreken niet alle leefstijlfactoren, maar we hebben een keuze gemaakt. Allereerst hebben we daarbij gekeken naar leefstijlfactoren die bijdragen aan de ziektelast in Nederland. Het gaat dan vooral om een gebrek aan lichaamsbeweging, een ongezond eetpatroon (samen besproken in paragraaf 3.1 over overgewicht), alcoholgebruik (3.2) en roken (3.3). Zo is roken verantwoordelijk voor bijna 21% van het totale aantal verloren levensjaren in Nederland. Voor overgewicht is dit bijna 6% en voor alcoholgebruik bijna 3% (De Hollander et al, 2006). Door in te zetten op de preventie van overgewicht, alcoholgebruik en roken bij jongeren kan een deel van de toekomstige ziektelast in Nederland worden voorkomen. Daarnaast kan voorkomen worden dat jongeren al op korte termijn negatieve gevolgen van een ongezonde leefstijl ondervinden. Cannabis meest gebruikte verboden middel In de leeftijdsgroep 10 tot en met 18 jaar is cannabis met afstand het meest gebruikte verboden middel (Van Laar et al., 2008). Cannabisgebruik heeft vooral op korte termijn negatieve gevolgen. Het is gedrag dat voor een deel van de Nederlandse jongeren bij de jeugd periode lijkt te horen, maar dat tegelijkertijd leidt tot veel zorgen bij ouders en professionals die met jongeren te maken hebben, al dan niet aangewakkerd door onrustgevende berichten in de media. Door de feiten over het vóórkomen, de oorzaken en (mogelijke) gevolgen van cannabisgebruik op een rijtje te zetten wordt duidelijk hoe groot de problematiek werkelijk is en wat er aan te doen is. Riskant seksueel gedrag kan negatieve gevolgen hebben Ook riskant seksueel gedrag heeft vooral op korte termijn negatieve gevolgen voor jongeren. Denk aan seksueel overdraagbare aandoeningen en tienerzwangerschappen. Het is, net als cannabisgebruik, gedrag dat voor een deel van de Nederlandse jongeren bij de jeugdperiode lijkt te horen, maar dat tegelijkertijd leidt tot veel zorgen bij ouders en professionals die met jongeren te maken hebben, al dan niet aangewakkerd door onrustgevende berichten in de media. Door de feiten over het vóórkomen, de oorzaken en (mogelijke) gevolgen van riskant seksueel gedrag op een rijtje te zetten wordt duidelijk hoe groot de problematiek werkelijk is en wat er aan te doen is. Opbouw van de afzonderlijke paragrafen De verschillende paragrafen in dit hoofdstuk hebben dezelfde opbouw. Allereerst wordt de vraag beantwoord hoeveel jongeren het ongezonde gedrag vertonen, gevolgd door een beschrijving van trends (neemt het ongezonde gedrag toe of juist af in de tijd?) en door een internationale vergelijking (hoe verhoudt het ongezonde gedrag van Nederlandse jongeren zich tot het gedrag van jongeren in andere landen?). Voor een aantal leefstijlfactoren beschrijven we vervolgens de variatie in het vóórkomen van het ongezonde gedrag in de provincie Noord-Brabant. Dit ter illustratie van de lokale verschillen die er kunnen optreden in het voorkomen van ongezond gedrag (zie bijlage 2 voor een verdere uitleg over de keuze voor deze provincie en de gebruikte gegevens). Per leefstijlfactor beschrijven we daarna de korte en lange termijn gevolgen van het ongezonde gedrag, de mogelijke oorzaken van het ongezonde gedrag en de subgroepen van jongeren die hoogrisicogroepen vormen (in welke groepen jongeren komt het ongezonde gedrag relatief veel voor?). We besluiten elke paragraaf met een overzicht van interventies en beleidsmaatregelen gericht op de preventie van het ongezonde gedrag bij jongeren. Hierbij besteden we aandacht aan de mogelijke settings waarin deze kunnen worden aangeboden. RIVM Rapport 270232001 23
3.1 Overgewicht Carola Schrijvers en Lisa van Wijnen Als we de berichten in de media moeten geloven, neemt het aantal te dikke jeugdigen in Nederland sterk toe. Hoe sterk is deze toename en welke gevolgen zijn hiervan te verwachten op de korte en lange termijn? Zijn er groepen jeugdigen met een verhoogd risico op overgewicht? Waarom worden jeugdigen eigenlijk te dik en wat kunnen we eraan doen? Niet één algemeen geldend afkappunt voor overgewicht bij de jeugd Op basis van de zogenaamde Body Mass Index (BMI) wordt vastgesteld of er bij een jeugdige sprake is van ondergewicht, gezond gewicht of overgewicht. De BMI wordt uitgedrukt in kg/m 2 en is een internationaal erkende maat voor de verhouding tussen gewicht en lengte. Voor het vaststellen van overgewicht en obesitas (ernstig overgewicht) bij de jeugd gelden geslachts- en leeftijdsspecifieke grenswaarden van de BMI (Cole et al., 2000). Er is bij de jeugd dus geen sprake van één algemeen geldend afkappunt voor overgewicht, zoals dat bij volwassenen wel het geval is. We onderscheiden in deze paragraaf in de totale groep jeugdigen (0 t/m 18 jaar) de groep kinderen (t/m 9 jaar) en de groep jongeren (10 t/m 18 jaar). Zie bijlage 2 voor meer details over de gebruikte bronnen. Hoeveel jeugdigen hebben overgewicht? Overgewicht komt al op jonge leeftijd voor en stijgt met de leeftijd Al op 4-jarige leeftijd is er bij 9% van de Nederlandse jongens en bijna 16% van de Nederlandse meisjes sprake van overgewicht. Bij 15-jarigen is zelfs 17% van de jongens en 20% van de meisjes te zwaar. Dit blijkt uit onderzoek onder de Nederlandse jeugd waarin de lengte en het gewicht door lichamelijk onderzoek zijn gemeten in de periode 2002-2004 (Van den Hurk et al., 2006). Uit onderzoek waarin jongeren in 2005 zelf over hun lengte en gewicht rapporteerden blijkt eveneens dat overgewicht toeneemt met de leeftijd (Van Dorsselaer et al., 2007; zie bijlage 2) (tabel 3.1.1). Echter, het percentage jeugdigen met overgewicht op basis van zelfgerapporteerde gegevens blijkt wel veel lager te zijn dan het percentage op basis van gemeten gegevens. 2 2 Uit onderzoek blijkt dat de schatting van het percentage jongeren met overgewicht veel lager is wanneer de BMI wordt berekend op basis van zelfrapportage in vergelijking met de BMI berekening op basis van gemeten lengte en gewicht. Dit komt omdat jongeren hun gewicht onderschatten en hun lengte juist overschatten (Jansen et al., 2006). 24 RIVM Rapport 270232001
Page 1 and 2: Rapport 270232001/2008 C.T.M. Schri
Page 3 and 4: © RIVM 2008 Delen uit deze publica
Page 5 and 6: 4 RIVM Rapport 270232001
Page 13 and 14: Ongezonde leefstijl en psychische p
Page 15 and 16: de bevolking: ze zijn ook de volwas
Page 17 and 18: Langdurige verzelfstandigde jeugdfa
Page 19 and 20: Een aantal ziekten dat vooral op jo
Page 21 and 22: met 19-jarigen om 240.000 privé-on
Page 23: Zweden IJsland NEDERLAND Finland De
Page 27 and 28: Zijn er internationale verschillen
Page 29 and 30: Vooral voor jeugdigen met ernstig o
Page 31 and 32: 50 40 30 20 10 0 Percentage BMI ove
Page 33 and 34: om fietsen, bleek bovendien uit een
Page 35 and 36: Partnerschap Overgewicht zijn beroe
Page 37 and 38: 3.2 Alcohol Monique Kuunders Het al
Page 39 and 40: 100 75 50 25 0 Percentage 2003 2005
Page 41 and 42: interpretatie van het begrip ‘dro
Page 43 and 44: Tabel 3.2.1: Korte en lange termijn
Page 45 and 46: (Van Dorsselaer et al., 2007). Een
Page 47 and 48: gesteld aan de tijdstippen en plekk
Page 49 and 50: 3.3 Roken Petra Eysink Bijna nieman
Page 51 and 52: Oostenrijk Duitsland Tsjechië Hong
Page 53 and 54: Passief roken is schadelijk voor de
Page 55 and 56: over erfelijke factoren heeft dus v
Page 57 and 58: Massamediale campagnes lijken effec
Page 59 and 60: 2006). Een voorbeeld van een dergel
Page 61 and 62: 3.4 Cannabis Margriet van Laar en A
Page 63 and 64: 40%. De leeftijd waarop leerlingen
Page 65 and 66: psychose na cannabisgebruik dan men
Page 67 and 68: Tabel 3.4.1: Percentage actueel geb
Page 69 and 70: Schoolprogramma’s zijn gangbaar e
Page 71 and 72: 3.5 Riskant seksueel gedrag Mirjam
Page 73 and 74: zeggen wel eens geld of een andere
Page 75 and 76:
Koninkrijk. In dit land worden 26 v
Page 77 and 78:
Wat is er bekend over risicofactore
Page 79 and 80:
Zijn er subgroepen van jongeren die
Page 81 and 82:
(Kocken et al., 2007). Het ZonMw Pr
Page 83 and 84:
gezondheid, zoals bijvoorbeeld een
Page 85 and 86:
84 RIVM Rapport 270232001
Page 87 and 88:
van jongeren en hun ouders over de
Page 89 and 90:
Tabel 4.1.1: Percentage jongeren va
Page 91 and 92:
ogenschijnlijke discrepantie is dat
Page 93 and 94:
Wat is er bekend over de risicofact
Page 95 and 96:
problemen en gedragsproblemen is he
Page 97 and 98:
Samenvatting Van alle ziekten en st
Page 99 and 100:
Tabel 4.2.1: Percentage jongeren va
Page 101 and 102:
Tabel 4.2.5: Percentage kinderen va
Page 103 and 104:
Wat zijn de schadelijke gevolgen va
Page 105 and 106:
Met welke interventies en beleidsma
Page 107 and 108:
elaties van jongeren. Stay in Love
Page 109 and 110:
Page 111 and 112:
duidelijk verband tussen alcohol dr
Page 113 and 114:
Tabel 5.2: Samengaan van ongezonde
Page 115 and 116:
Page 117 and 118:
Maar aandacht voor ongezond gedrag
Page 119 and 120:
Psychische gezondheid heeft betrekk
Page 121 and 122:
negatieve zin snel. Op 12-jarige le
Page 123 and 124:
onbeschermde seks te hebben soms me
Page 125 and 126:
voortgezet onderwijs maken? Daarbij
Page 127 and 128:
Tabel 6.1: Samenvatting van beschik
Page 129 and 130:
economische instrumenten (accijns,
Page 131 and 132:
Page 133 and 134:
Brug J, Lenthe F van (eds.). Enviro
Page 135 and 136:
Fulpen M van, Bakker F, Breeman L,
Page 137 and 138:
Land H van 't, Ruiter C de, Berg M
Page 139 and 140:
Roza SJ, Hofstra MB, Ende J van der
Page 141 and 142:
Verhulst FC, Ende J van der, Koot H
Page 143 and 144:
Page 145 and 146:
Ir. Johan Melse, RIVM Prof. dr. ing
Page 147 and 148:
jongeren worden allemaal op dezelfd
Page 149 and 150:
Het meten van de prevalentie van ps
Page 151:
RIVM Rijksinstituut voor Volksgezon
show all

RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?