RIVM rapport 270232001 Spelen met gezondheid - Leefstijl en ...

Antilliaanse meisjes hebben relatief vaak al op jonge leeftijd ervaring met geslachtsgemeenschap en/of
vaker vier of meer vaste sekspartners gehad. Surinaamse jongeren en vooral meisjes (één op de vijf)
hebben relatief vaak tijdens een vaste relatie ook seks met anderen. Jongens van Surinaamse afkomst
hebben bovendien vaker vier of meer vaste sekspartners gehad en onduidelijk is of zij hierbij
voldoende beschermd vrijen. Marokkaanse jongens hebben relatief vaak tijdens een vaste relatie ook
seks met anderen en bovendien vaker vier of meer vaste sekspartners gehad. Onduidelijk is of degene
met meerdere sekspartners (tegelijk) voldoende beschermd vrijen.
Met welke interventies en beleidsmaatregelen kan riskant seksueel gedrag bij jongeren worden
aangepakt?
Mix van activiteiten zal meest effectief zijn
Zoals beschreven wordt veilig vrijen en anticonceptiegebruik beïnvloed door veel verschillende
factoren. Het is niet te verwachten dat een preventieactiviteit die zich maar op één determinant richt,
voldoende zal zijn om blijvende gedragsverandering te bewerkstelligen. Activiteiten die tegelijkertijd
worden uitgevoerd op verschillende niveaus en gericht zijn op verschillende determinanten zullen meer
effectief zijn. Dit betekent dat er een mix nodig is aan activiteiten die samenhang vertonen,
bijvoorbeeld in de vorm van een programma (Ellis et al., 2003).
Jaarlijkse massamediale campagne voor bewustwording, agendasetting en draagvlak
Allereerst is het van belang dat er aandacht is voor veilig vrijen en anticonceptiegebruik. In Nederland
worden jonge mensen (in de leeftijd van 13 tot 25 jaar) via de jaarlijkse ‘vrij veilig campagne’ bewust
gemaakt van het belang van veilig vrijen. Met deze jaarlijkse campagne wordt ook beoogd
onderwerpen als soa en veilig vrijen op de agenda te houden en draagvlak te creëren voor doelgroep
specifieke en regionale voorlichting. Uit promotieonderzoek naar vrij veilig campagnes in Nederland
kwam naar voren dat door publiekscampagnes de kennis over soa toenam en er een positieve houding
ten opzichte van veilig vrijen ontstond. De auteur stelt echter dat naast de publiekscampagnes, die de
noodzakelijke voorwaarden voor gedragsverandering scheppen, aanvullende voorlichting aan kleinere
doelgroepen noodzakelijk is. Kleinschaliger aanpak op maat is nodig om aan te sluiten bij normen en
waarden van de verschillende doelgroepen (IJzer, 1999).
Naast kennis ook vaardigheden van belang
Om seksueel riskant gedrag bij jongeren te voorkomen is het is van belang om ze naast het geven van
informatie ook ‘vrij veilig’ vaardigheden aan te leren (Kirby, 2002). Jongeren hebben een goede en
brede seksuele en relationele vorming nodig, zodat zij verantwoorde en gezonde keuzes kunnen maken
(RNG, 2008). In Nederland bestaat een uitgebreid aanbod aan interventies gericht op seksueel gedrag
van jongeren. Uit een inventarisatie van het landelijk aanbod blijkt echter dat de nadruk hierbij ligt op
kennisoverdracht en veilig vrijen (Kocken et al., 2007). Zo is er in de algemene lesmethoden in het
onderwijs nauwelijks ruimte voor het oefenen van vaardigheden, zoals je verweren tegen sociale druk
om onveilig te vrijen of onderhandelen over condoomgebruik en ook de internetsites beperken zich
vooral tot kennisoverdracht en soms attitudeverandering. In de voorlichtingspakketten komt het thema
zwangerschap, evenals grensoverschrijdend gedrag en homoseksualiteit nauwelijks aan bod (Kocken et
al., 2007). Bovendien blijkt dat vanwege een lage implementatiegraad weinig jongeren worden bereikt
en dat er nauwelijks systematisch onderzoek wordt verricht naar de effecten van de interventies
RIVM Rapport 270232001 79